Schrikbarend dieptepunt voor basisvaardigheden
15-jarigen in heel Europa, die een onvoldoende behalen op basisvaardigheden, zoals lezen, wiskunde en natuurwetenschappen is zeer sterk toegenomen. Zo blijkt uit de onderwijs- en opleidingsmonitor 2024 dat in Nederland 34,6% van de scholieren ondermaatse leesvaardigheden hebben. Ook zijn 27% van de Nederlandse scholieren slechter geworden in vakken zoals wiskunde en natuurwetenschappen. Dit is een flink verschil met de uitslagen uit 2022, waar de leesvaardigheden maar een probleem was voor 24% van scholieren. Ook in wiskunde presteerden scholieren beter, met maar 15,8% die onderpresteerden. Alle drie vaardigheden zijn nu nog verder verwijderd van de EU-doelstelling van minder dan 15% voor 2030.
Onderwijs voor duurzaamheid maakt slagen, met name in het mbo
Volgens de monitor heeft Nederland aanzienlijke inspanningen geleverd om duurzaamheid in het onderwijs te integreren. Dit omvat niet alleen het aanbieden van specifieke certificaten en vakken, maar ook bredere initiatieven zoals het verbeteren van de infrastructuur van scholen om energie-efficiënter te worden. Een ander initiatief in het bevorderen van de groene vaardigheden was de integratie ervan in het Beroeps Opleidende Leerweg (BOL), waar mbo-studenten de vaardigheden konden toepassen in de praktijk. Deze initiatieven zijn cruciaal om de overgang naar een duurzame economie te ondersteunen en de arbeidsmarkt voor te bereiden op de uitdagingen van de groene transitie.
Nederlands mbo een voorbeeld voor Europa
Het mbo in Nederland presteert uitstekend volgens de monitor. 94,9% mbo-studenten maken hun opleiding af. Nederland zit hiermee ruim boven het Europees gemiddelde, waar op het moment alleen twee op drie (64,5%) mbo-studenten afstuderen. De arbeidsparticipatie is onder de recent afgestudeerden van het mbo 91,6%. Dit is al ruim boven het doel van de Commissie om tegen 2025 minimaal 82% werkzame mbo-afgestudeerden te hebben. Er is echter nog ruimte voor Europa-brede verbetering in het beroepsonderwijs. Er heerst binnen Europa nog steeds veel variatie in de kwaliteit van mbo-opleidingen, wat deels te wijten is aan de werking van nationale arbeidsmarkten. Deze beïnvloeden namelijk niet alleen de overgang van school naar de arbeidsmarkt, maar ook de beschikbaarheid van werkplekleren.
Nederland een koploper in afgestudeerden in het hoger onderwijs
Nederland staat ook met kop en schouders bovenaan als het gaat om de prestaties in het hoger onderwijs in Europa. Van de 25- tot 34-jarigen in Nederland hebben ruim 54,5% een hoger onderwijsdiploma. Dat is al ruim 10% hoger dan het doel van de Commissie om 45% studenten met een hoger onderwijs diploma te hebben tegen 2030. Ook studenten die niet in de EU zijn geboren doen het relatief goed in Nederland. Zo behalen er 46,9% een hoger onderwijsdiploma, wat hoger is dan het gemiddelde in Europa van 37,1%. Verder blijft de arbeidsparticipatie van net-afgestudeerden hoog, met ruim 95,2% voor universitaire en 91,6% voor hogeschoolafgestudeerden die een baan vinden.
Uitwisseling top, volledige studies flop
Nederlandse studenten in het hoger onderwijs gaan relatief vaak op uitwisseling naar het buitenland, namelijk 13,1% maakt gebruik van leermobiliteit. Vergeleken met Nederland is het gemiddelde van Europa lager, daar ligt het gemiddelde namelijk op 10,9%. Toch blijft Nederland ver onder het doel van de Commissie, dat stelt namelijk dat 23% van de studenten zou moeten deelnemen in leermobiliteit. Hoewel Nederlandse studenten koploper zijn als het gaat om uitwisselingen in het buitenland, volgt amper 1 op de 33 studenten een gehele studie buiten Nederland. Met slechts 3% van studenten die een hele opleiding in het buitenland volgen, staat Nederland op de vier na laatste plek in Europa.
Context
De Onderwijs- en opleidingsmonitor is een belangrijk hulpmiddel om de voortgang van de Europese Onderwijsruimte (EEA) te volgen, die gericht is op het creëren van een hoogwaardig, inclusief onderwijssysteem in de hele EU tegen 2025. De Monitor biedt inzichten die helpen meten hoe goed EU-landen de doelen van de EEA halen. In de nieuwste versie van het rapport, wordt de nadruk gelegd op leren voor duurzaamheid en de groene transitie.
Mede geschreven door Adjar Waanders.
