Neth-ER > Onderwijs

Subdossier: Europese Universiteiten

Europese Universiteiten-netwerken zijn transnationale verbanden van Europese universiteiten met een gezamenlijke langetermijnstrategie. Het initiatief heeft tot doel om studenten- en personeelsmobiliteit te stimuleren en om bij te dragen aan de kwaliteit, inclusie en het concurrentievermogen van het Europese hoger onderwijs. Het Europese Universiteiten-initiatief is in de laatste jaren van Erasmus+ (2014-2020) als pilot geïntroduceerd en zal een programmaonderdeel worden van het nieuwe Erasmusprogramma (2021-2027).

Laatste ontwikkelingen

Geen laatste ontwikkelingen de laatste drie maanden.

Laatste geüpdatet: 14 oktober 2024

Ontstaan: Sorbonne speech en de Europese Onderwijsruimte

Het idee van Europese Universiteiten kwam op de Europese agenda naar aanleiding van de Sorbonne speech van de Franse President Emmanuel Macron in 2017. Hierin riep hij op tot de oprichting van ten minste 20 Europese Universiteiten voor 2024. Hierin gaan universiteiten een verregaande samenwerking aan, met o.a. Europese academische semesters en Europese diploma’s.

Eind 2017 stelde de Europese Commissie voor om een Europese Onderwijsruimte op te richten om onderwijsactiviteiten tussen lidstaten beter op elkaar af te stemmen. In 2018 namen de onderwijsministers Raadsconclusies aan over het oprichten van de Europese Onderwijsruimte. Het initiatief voor Europese Universiteiten is een belangrijk onderdeel hiervan.

De eerste Europese Universiteiten

In juni 2019 maakte de Commissie de selectie voor de eerste pilot bekend. De eerste 17 geselecteerde netwerken zijn in het najaar van 2019 van start gegaan. Vier Nederlandse universiteiten namen deel aan de eerste pilot: Universiteit van Amsterdam (EPICUR Alliance), Universiteit Maastricht (YUFE), Universiteit Twente (ECIU) en de Universiteit Utrecht (Charm-EU) maken deel uit van de eerste lichting Europese Universiteiten.

Onder de pilot werden verschillende modellen getoetst en is er dan ook veel ruimte voor creativiteit en initiatief van de deelnemende netwerken. Wel moeten de netwerken aan de volgende eisen voldoen:

Er moeten minimaal drie hoger onderwijsinstellingen uit drie verschillende EU lidstaten (of Erasmus+ programmalanden) deelnemen en deze moeten een brede geografische spreiding hebben;
Netwerken moeten een gezamenlijke langetermijnstrategie opzetten, die gericht is op duurzaamheid, excellentie en Europese waarden;
Ze werken naar een ‘inter-university campus’, waarbinnen mobiliteit van studenten, onderzoekers en medewerkers centraal staat, en studenten hun eigen curricula kunnen samenstellen;
Ze moeten een challenge-based aanpak aannemen, waarin studenten, academici en externe partners in interdisciplinaire teams samenwerken aan grote maatschappelijke vraagstukken.

Er volgde een tweede pilotronde in 2020. Uit deze ronde werden er in totaal negen Nederlandse instellingen geselecteerd: zeven universiteiten en twee hogescholen. Hogeschool Van Hall Larenstein is echter geen lid meer van de destijds geselecteerde alliantie.

Europese Universiteiten in Erasmus+ 2021-2027

Het Europese Universiteiteninitiatief is sinds 2021 een volledig onderdeel van het Erasmusprogramma (2021-2027). De Commissie stelde hierbij het doel om tegen de zomer van 2024 in totaal zestig Europese Universiteiten te hebben. Voor de jaren 2022, 2023 en 2024 publiceerde de Commissie calls voor de Europese Universiteiten. Uit de resultaten van 2022, komen er vier nieuwe allianties bij en krijgen zestien van de al bestaande allianties extra financiering. Geen nieuwe Nederlandse instellingen zitten bij de nieuwe allianties of sluiten zich aan, wel maakt Leiden een overstap naar de Una Europa alliantie. In 2023 komen er in totaal zeven nieuwe allianties bij en raken vijf nieuwe Nederlandse hogeronderwijsinstellingen betrokken bij een alliantie: vier hogescholen en één universiteit. In de zomer van 2024 maakt de Commissie bekent dat het veertien nieuwe allianties heeft geselecteerd uit deze call. Dit betekent dat er in totaal 64 Europese Universiteiten zijn en de Commissie haar doel van minstens zestig in 2024 heeft behaald. Aan Nederlandse kant komen er vier nieuwe instellingen bij: drie hogescholen en de Open Universiteit. De geselecteerde Community of Practice (CoP) is FOR-EU4ALL. Alle Europese universiteiten zijn geassocieerd bij de CoP. Voor 2025 zijn er geen calls voorzien voor de Europese Universiteiten. In 2026 en 2027 zullen er calls voorzien worden voor de bestaande allianties om financiering tot en met 2028 of 2029 respectievelijk te ontvangen.

Overzicht Nederlandse instellingen in Europese Universiteiten

Uit de eerste pilot call in 2019:

Universiteit van Amsterdam - EPICUR
Universiteit Maastricht - YUFE
Universiteit Twente - ECIU
Universiteit Utrecht - CHARM-EU

Uit de tweede pilot call in 2020:

Technische Universiteit Eindhoven - EuroTeQ
Universiteit Tilburg - ENGAGE.EU
Rijksuniversiteit Groningen - ENLIGHT
Universiteit van Leiden - EUniWell (2020 – 2022), Una Europa (2023 – …)
Erasmus Universiteit Rotterdam - UNIC
Radboud Universiteit - NeurotechEU
Vrije Universiteit Amsterdam - Aurora
NHL Stenden - RUN-EU

Resultaten 2022:

Geen Nederlandse instellingen bij selectie.

Resultaten 2023:

Hanzehogeschool Groningen - STARS EU
Hogeschool van Amsterdam - U!REKA
Technische Universiteit Delft - ENHANCE
Hogeschool Saxion - E³UDRES²
Hogeschool der Kunsten Den Haag - IN.TUNE

Resultaten 2024:

Fontys - HEROES
Breda University of Applied Science - KreativEU
Avans - PIONEER
Open Universiteit - OpenEU

Toekomst Europese Universiteiten

Tijdens de tweede helft van 2024 zal de Commissie een voortgangsrapport publiceren over de Europese Universiteiten. Voor na het huidige Erasmus+, geeft de Commissie aan dat het samenwerkt met de Allianties en andere hogeronderwijsinstellingen om te kijken hoe ze verder duurzaam gefinancierd kunnen worden, een zogenaamde investment pathway voor de periode 2028-2035.

In Enrico Letta’s rapport over de toekomst van de interne markt, gaf de voormalige Italiaanse premier aan dat de vijfde vrijheid van kennis integraal onderdeel moet worden van de interne markt. Hierbij hebben volgens hem ook de Europese Universiteiten een grote rol en pleit hij voor dat de Allianties allen tien miljoen euro per jaar moeten ontvangen om het Europees hoger onderwijs te transformeren.

In haar politieke prioriteiten voor haar tweede periode als commissievoorzitter, geeft Ursula von der Leyen aan dat de Europese Universiteiten verstevigd moeten worden. Zo wil ze zorgen dat de verbinding tussen onderzoek, onderwijs en bedrijven versterkt worden om onderzoek en innovatie centraal te stellen in de Europese economie.

Zie ook