Duitse prioriteiten: Kennis, klimaatbestrijding & Europa
Kennis, klimaatbestrijding & Europa zijn de kernwoorden voor de Duitse toekomst, blijkt uit het regeringsakkoord ‘Mehr Fortschritt Wagen’ (Meer voortuitgang boeken) dat de Groenen, de liberale FDP en sociaal-democratische SDP presenteerden. De nieuwe regeringspartners nemen kennis zeer serieus en verhogen de publieke en private uitgaven voor onderzoek & ontwikkeling (O&O) van de huidige 3,17 procent naar 3,5 procent van het bruto binnenlands product in 2025. Het Duitse herstelplan maakte eerder al duidelijk dat er grote bedragen naar kennis gaan. Bovendien wil de Duitse regering haar positie als wetenschapshub verbeteren door haar onderzoeksgemeenschap nog beter Europees en internationaal te verbinden, bijvoorbeeld gezamenlijk binnen grote onderzoeksinfrastructuren en in Europese allianties. Duitsland zette daar met een stimuleringsregeling voor Horizon Europe eerder dit jaar al stappen voor.
Steun voor Europese onderwijssamenwerking
Nooit was internationale samenwerking belangrijker volgens de kersverse coalitie, daarom ambieert zij haar internationaliseringsstrategie verder te ontwikkelen. Op onderwijsgebied wil de regering het Erasmus+ programma versterken en de Europese universiteitsnetwerken digitaal en fysiek verder uitbouwen. Ook daarvoor heeft Duitsland al een nationaal ondersteuningsprogramma opgezet. Ook wil zij de Bologna-samenwerking met buurlanden intensiveren. Om dit mogelijk te maken verhoogt zij het budget voor haar organisaties voor internationale samenwerking, zoals de Deutscher Akademischen Austauschdienst (DAAD) en Alexander von Humboldt Stiftung (AvH). Op onderwijsgebied wil de regering ook de erkenning van in het buitenland verworven competenties vereenvoudigen en versnellen.
Klimaat en digitalisering centraal in wetenschapsinvesteringen
De prioriteiten voor Duitsland zijn duidelijk toegespitst op de groene en digitale prioriteiten van de Europese Commissie. Duitsland wil onderzoek naar klimaat(gevolgen), biodiversiteit, duurzaamheid, aanpassingsstrategieën, aardsystemen en landbouw & voedsel versterken. Een andere prioriteit zijn moderne technologieën voor een klimaatneutrale industrie. Ook onderzoeksgebieden die bijdragen aan tech soevereiniteit, zoals kwantumtechnologie en kunstmatige intelligentie, kunnen rekenen op Duitse steun. Tenslotte wil Duitsland onderzoek inzetten om haar gezondheidssysteem toekomstbestendiger te maken en leider te worden op biotechnologisch gebied. Ook dat doet zij weer in Europese verbondenheid door de Europese gezondheidsdataruimte te ondersteunen en de Europese crisisbestendigheid te versterken via de nodige bevoegdheden en middelen.
Duitsland wil start-up vestigingsplaats worden
Duitsland wil de start-up vestigingsplaats van Europa worden. Daartoe zet zij een agentschap voor kennistransfer en innovatie op. Ook wil zij een experimenteerruimte mogelijk maken voor innovatieve bedrijven, door het Europese recht maximaal te benutten en regels waar nodig aan te passen. Daarbij valt op dat Duitsland vol inzet op de principes van Open Access en Open Science en op het bevorderen van een Europese onderzoeksdataruimte. Gaia-X, niet toevallig een Duits-Frans project, moet de basis van de Europese datainfrastructuur vormen. Tenslotte schenken de Duitsers extra aandacht aan digitale innovaties. Volgens hen kan de digitale omwenteling en tech soevereiniteit enkel slagen met steun van geavanceerde Europese kaders.
Deelname aan belangrijke Europese projecten
Het belang dat Duitsland aan aansluiting met Europa hecht, sijpelt door in het gehele regeerakkoord. Een Europese digitale infrastructuur, een gedeeld spoornet, een energieinfrastructuur voor waterstof en een Europese onderzoekssysteem van wereldniveau zijn volgens Duitsland voorwaarden voor Europa’s handelings- en concurrentievermogen. Zij kiest dan ook duidelijk voor deelname aan de Important Projects of Common European Interest (IPCEIs), zoals het IPCEI voor batterijen. De IPCEI voor waterstof moet een Europese groene waterstofunie inleiden en belangrijke sleuteltechnologieën worden verder ontwikkeld door deelname aan het IPCEI voor micro-elektronica en implementatie van de European Chips Act. Ook de Europese ruimtevaartsorganisatie (ESA) kan rekenen op versterking van Duitse kant.
Een blik op toekomstige Europese financiën
De Duitse regering ziet het Europese herstelfonds als een belangrijk instrument voor herstel uit de crisis en acht het belangrijk dat lidstaten zich aan de gestelde hervormingsvoorwaarden houden. Zij spreekt zich verder niet uit of het herstelfonds eenmalig is, al sluit de regering een nieuw herstelfonds in de toekomst niet bij voorbaat uit. Kijkend naar de terugbetaling van het herstelfonds waarschuwt de Duitse regering alvast dat dit niet mag leiden tot bezuinigingen op het Europees meerjarig financieel kader (MFK). Ook moet binnen datzelfde MFK flexibeler geschoven kunnen worden in jaarbudgetten om belangrijke programma’s als Erasmus+, Horizon Europe en programma's voor transnationale infrastructuur te versterken. Dit jaar bezuinigde de Raad juist op kennis in het jaarbudget.
Context
In september gingen de Duitse burgers naar de stembus. De sociaaldemocratische SPD kwam als winnaar uit de bus en besloot een regering te vormen met de Groenen en de liberale FDP: de zogenaamde stoplichtcoalitie. Dit betekent voor het eerst sinds lange tijd een Duitse regering zonder de Christen-Democraten en dus een andere wind uit Duitsland. Eerder werd al bekend dat Angela Merkel zou afzwaaien als bondskanselier. Olaf Scholz neemt haar stokje over. De lijsttrekker van de Groenen, Anna Baerbock, zal het ministerie van buitenlandse zaken gaan leiden. Het ministerie van wetenschap & onderwijs komt in handen van de FDP. Duitsland drukt als een van de grote landen en leidende economieën een duidelijke stempel op de Europese koers: dat bleek bijvoorbeeld ten tijde van het Duits voorzitterschap, dat Europa het Europese herstelfonds bracht als antwoord op de coronacrisis.
