Laatste ontwikkelingen

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) adviseert de Commissie en de EU-lidstaten om cultuur een prominentere plaats te geven in het primair en voortgezet onderwijs en in leven-lang-ontwikkelen-projecten. Dit is onder andere nodig om sociale inclusie in plattelandsgebieden te bevorderen.

Laatste update: 21 oktober 2024

AI in PO/VO

Kunstmatige intelligentie (AI) in onderwijs staat hoog op de agenda. Eind 2022 publiceerde de Commissie ethische richtsnoeren voor AI gebruik in het lager en middelbaar onderwijs. Het doel van de richtsnoeren is om bewustzijn te creeëren over de mogelijke risico's en misvattingen. Ook doet de Commissie aanbevelingen over de mogelijkheden van AI gebruik en de optimalisatie van AI-systemen. 

De Europese onderwijsministers bespraken tijdens hun Raadsbijeenkomst ook de belangrijke rol van digitaal onderwijs in het mentale welzijn van scholieren. Daarbij stond de digitale kloof, oftewel de ongelijke toegang tot digitale leermiddelen, hoog op de agenda. 

In 2023 vond de eerste bijeenkomst van de Commissie expertgroep voor het stimuleren van welzijn op scholen plaats. Vorig jaar deed de European Digital Education Hub een oproep voor deelname aan een online werkgroep over Artificial Intelligence (AI) in het onderwijs. 

Echter is Nederland één van de weinige lidstaten die informaticaonderwijs niet verplicht stelt, maar als keuzevak in het VO, volgens Eurydice.

Belangrijke voortgangsrapporten

Landen ontvangen jaarlijks via de Education and Training Monitor land-specifieke aanbevelingen op basis van de vastgestelde benchmarks. Het jaarlijkse rapport meet de voortgang van landen op de Europese Onderwijsruimte (EEA) én signaleert de uitdagingen en biedt inzicht in de genomen maatregelen om onderwijsgerelateerde kwesties aan te pakken als onderdeel van het Europees Semester-proces. De Commissie benadrukt wel dat de nationale verschillen in onderwijsstructuren zo groot zijn en dat de vergelijkingen dus genuanceerd moeten worden bekeken. In 2023 was het centrale thema de groeiende lerarentekorten.

Jaarlijks brengt de Organisatie voor Economische Samenwerking in Ontwikkeling (OESO) het Programme for International Student Assessment rapport uit. OESO publiceert deze PISA rapporten voor het afgelopen jaar. Zo bleek in 2023 uit het PISA rapport van 2022 dat de leesvaardigheid van Nederlandse scholieren slecht scoort, vergeleken met andere EU-lidstaten. Vaardigheden in wiskunde scoorden daarentegen wel relatief hoog. Volgens de OESO is Covid-19 hier niet de aanleiding voor, maar is het overmatig gebruik van digitale apparaten.

Uit de resultaten van de Progress in International Reading Literacy Study (PIRLS) bleek zelfs dat de Nederlandse leesvaardigheid op één lans na, het slechtste scoort en onder het EU gemiddelde ligt. De studie werd uitgevoerd tijdens de Coronapandemie. De meeste landen zagen een stevige achteruitgang.

Strategisch kader onderwijs en opleiding 2020

Binnen de voorloper van de Europese Onderwijsruimte (EEA), het strategisch kader onderwijs en opleiding 2020 (ET2020) zijn een aantal werkgroepen die zich al dan niet exclusief richten op het funderend onderwijs: Schools, Promoting Common Values and Inclusive Education en Digital Education: Learning, Teaching and Assessment. De werkgroepen zijn gericht op het wederzijds leren tussen landen en het identificeren van goede praktijken. Daarnaast zijn er binnen ET2020 twee EU-onderwijsbenchmarks vastgesteld voor het funderend onderwijs:

• maximaal 15% van alle vijftienjarigen mag onvoldoende scoren voor lezen, rekenen en exacte vakken;
• maximaal 10% voortijdige schoolverlaters.

PO/VO in de Europese Onderwijsruimte (EEA)

In 2020 publiceerde de Commissie een nieuwe mededeling rond de European Education Area (EEA). De Commissie streeft hierbij naar een eengemaakte Europese Onderwijsruimte (EEA) tegen het jaar 2025. Deze moet zich richten op alle onderwijsniveaus, waarbij dankzij een gemeenschappelijke onderwijsagenda er meer coördinatie is tussen de lidstaten en ervoor gezorgd wordt dat diploma’s – ook deze behaald in het voortgezet onderwijs – automatisch wederzijds erkend worden.

Voor het primair en voortgezet onderwijs heeft de Europese Commissie een aantal punten van aandacht geïdentificeerd zoals onder andere blijkt uit ET2020 en de mededelingen ‘Strengthening European Identity through Education and Culture’ (2017) en ‘Building a stronger Europe: new initiatives to further boost role of youth, education and culture policies’:

• Focus op sleutelcompetenties, zoals digitale vaardigheden, meertaligheid en ondernemerschap;
• Aandacht voor innovatieve manieren van leren. Hierbij zullen ook de update van het Digital Education Action Plan en de Green Deal ter ondersteuning dienen;  
• Een uitgebreider en inclusiever Erasmus, dat mobiliteit en uitwisseling voor iedereen, ook scholieren, ondersteunt;
• Toegang tot hoog-kwalitatief onderwijs voor iedereen (inclusiviteit) en het aanpakken van voortijdig schoolverlaten;
• Goed opgeleide leraren;
• (Europees) burgerschap;
• Aandacht voor taalonderwijs, met als streefdoel dat  jongeren naast hun moedertaal twee andere Europese talen beheersen.

De Europese Commissie nam in 2022 de Raadsaanbeveling Pathways to School Succes aan. Aan de hand hiervan wil zij vroege schoolverlaters en onderpresteren in basisvaardigheden aanpakken. De aanbeveling bevat een aantal beleidsaanbevelingen voor lidstaten, waaronder het meer gebruik maken van Europese middelen om inclusie, gelijkheid en welzijn in het onderwijs te bevorderen.

De Commissie besteedt ook aandacht aan het verbeteren van vluchtelingenonderwijs in PO en VO. In 2022 publiceerde de Commissie een reeks aan tips voor verbeterde inclusie van Oekraïnse scholieren. Zo moeten Europese onderwijssystemen naast leervaardigheden meer aandacht besteden aan sociale en emotionele vaardigheden.

Laatst geüpdatet op 19 augustus 2024