Hogeschool Van Hall Larenstein bij INVEST (2020)
Van Hall Larenstein maakt sinds 2020 met INnoVations of REgional Sustainability: European UniversiTy (INVEST) deel uit van een Europese Universiteiten alliantie. De alliantie wil een moderne Europese Universiteit creëren waar een nieuwe generatie Europeanen op zoek gaat naar oplossingen voor de complexe duurzaamheidsuitdagingen van nu. De ambitie ligt hoog. In anderhalf tot twee jaar tijd wil de alliantie één bacheloropleiding gereed hebben die tien specialisaties kent. Verder staan er twee masteropleidingen en twee PhD-trajecten op de planning. De ontwikkelingen zijn dan ook in volle gang. Voor de joint bachelor zijn de eerste vijf specialisaties inmiddels ontwikkeld en is het doel de volgende vijf in 2023 af te ronden. De specialisatie route bestaat uit het volgen van een gezamenlijke minor in combinatie met het uitvoeren van de afstudeeropdracht in één van de living labs van de partners. Ook de virtuele campus is zo goed als klaar. ‘As we speak ontwikkelen docenten en docentonderzoekers een gezamenlijk curriculum’, vertelt Denise Lapoutre, projectmanager bij Van Hall Larenstein. De alliantie doet alles samen, dat is belangrijk voor ze.
Van projectfase naar institutionalisatie
Op dit moment speelt de alliantie met twee grote vraagstukken. Het eerste vraagstuk gaat over de verdere vormgeving rondom leven lang ontwikkelen en microcredentials. Het tweede vraagstuk ligt meer in de bedrijfsvoeringshoek. Zo faseren binnenkort bepaalde projecten uit en worden deze geïnstitutionaliseerd. Hoe pak je dat aan bij een alliantie met verschillende deelnemers? Worden alle instellingen bijvoorbeeld straks één wettelijke entiteit of blijven de deelnemende instellingen individuele instellingen? Wat leren de ervaringen en wat is er juridisch mogelijk? De toekomst zal het leren.
NHL Stenden Hogeschool bij RUN-EU (2020)
Bij NHL Stenden Hogeschool speelt vanaf halverwege 2019 de wens om aan te sluiten bij een consortium van Europese Universiteiten. Ze werden tweemaal benaderd en eind 2019 besluiten ze voor het Regional University Network - European University (RUN-EU) te gaan. Dit consortium is dan al grotendeels compleet en behelst net als NHL Stenden instellingen die gevestigd zijn in niet-grootstedelijke gebieden en worstelen met vergelijkbare regionale uitdagingen. De aanvraag wordt ingediend en het werk beloond, want ook RUN-EU krijgt in juli 2020 het mooie nieuws te horen dat ze zich officieel een Europese Universiteiten alliantie mogen noemen. In de tussenliggende periode is veel tijd gestoken in het actief betrekken van docenten en onderzoekers bij de alliantie. Een belangrijk onderdeel volgens Dymphi van der Hoeven, projectleider RUN-EU.
Short Advanced Programmes
Bij RUN-EU valt gelijk het aanbod aan Short Advanced Programmes (SAP) op. Dit zijn korte blended programma’s die tussen de 1 en 6 ECTS beslaan. RUN-EU gaat daarnaast langdurige programma’s aanbieden; zo is het de intentie om op de lange termijn 24 double degrees en drie joint degrees gezamenlijk te ontwikkelen. Een double degree wordt door twee instellingen aangeboden. De student ontvangt uiteindelijk vanuit beide instellingen een diploma. Een joint degree is een opleiding die door meerdere onderwijsinstellingen gezamenlijk wordt aangeboden. De student ontvangt uiteindelijk één diploma waar de verschillende instellingen op staan. De deelname aan de alliantie heeft haar eerste vruchten zeker al afgeworpen voor RUN-EU. De eerste SAP’s zijn in volle gang en sommige opleidingen, bijvoorbeeld de bachelor Verpleegkunde, zijn nu al veel actiever op het internationale speelveld dan voor deelname aan RUN-EU.
Hogeschool Saxion sluit aan bij E³UDRES² (2022)
Vanuit hun internationale ambitie ingegeven wil ook Hogeschool Saxion onderdeel worden van een Europese Universiteiten alliantie. De keuze valt vrij snel op de bestaande Engaged and Entrepreneurial European University as driver for European Smart and Sustainable Regions (E³UDRES²). In april 2022 komt het verlossende woord dat de interesse wederzijds is. Saxion wordt als geassocieerde partner onderdeel van de alliantie. Momenteel stelt de alliantie de herfinancieringsaanvraag van de huidige call op. Bij toekenning wordt Saxion volwaardig partner, lichten Kim Venema (programmamanager internationale samenwerking) en Janco Bonnink (directeur dienst onderwijs student support en internationalisering) toe. De alliantie bestaat volledig uit middelgrote hogescholen die intensief samenwerken met hun regionale achterban aan maatschappelijke vraagstukken.
Voorbereidingen in volle gang
Op dit moment werkt E³UDRES² in werkpakketten aan verschillende onderwerpen. Zo richten de instellingen zich binnen één van de werkpakketten op administratie, een ander op de link tussen het onderzoek en het onderwijs, terwijl een derde focust hoe het gezamenlijke onderwijs kan worden ontwikkeld. Iedere instelling leidt één van de werkpakketten. De ontwikkeling van een Erasmus Mundus masterprogramma is momenteel in volle gang. Saxion is hier één van de drie partners. Verder organiseren de instellingen verschillende hackathons en staan er zowel summer- als winter schools op de agenda van E³UDRES² . Een ander belangrijk element van de alliantie zijn de living labs, hierin werken studenten met regionale partners samen aan de oplossing van een complexe uitdaging.
Denk vooruit, heb lef om te kiezen
Voor instellingen die van plan zijn in de toekomst een aanvraag in te dienen voor een nieuwe alliantie of aansluiting bij een bestaande alliantie, bieden de ervaringen van Van Hall Larenstein, NHL Stenden en Saxion bruikbare tips. Zij benadrukken dat een Europese Universiteiten alliantie langdurige samenwerking betekent waarbij alle lagen van de instelling betrokken zijn. Ga vooraf dan ook na hoe je als instelling kijkt naar deze integratie en zorg ervoor dat je een goede match bent met de andere partnerinstellingen als je bereid bent verregaand te integreren. Ben je positief? Durf dan de knoop door te hakken en er volledig voor te gaan. Neem vervolgens uitgebreid de tijd om iedereen binnen de instelling te informeren over en te betrekken bij de alliantie. Een top-down keuze kan immers als geforceerd voelen bij medewerkers. Enthousiaste en gemotiveerde medewerkers zijn de motor van de samenwerking. Neem hen tijdig en veelvuldig mee in het traject.
Leer de partnerinstellingen kennen
Een zeer belangrijk onderdeel zo niet het allerbelangrijkste: leer de partnerinstellingen goed kennen. Nederlanders en Nederlandse instellingen zitten nou eenmaal anders in elkaar dan onze buitenlandse collega’s en collega-instellingen. Op persoonlijk vlak, maar ook op cultureel en juridisch vlak. Kortom, pak de trein en ga bij elkaar langs. Zo gaf NHL Stenden haar medewerkers de tijd om de partnerinstellingen te leren kennen en daar contacten te leggen, “snuffelen”, zoals ze het zelf noemen.
“Geef gas waar energie ontstaat”.
Het is niet erg om ambities bij te stellen
Gedurende het proces kan blijken dat de ambities niet haalbaar zijn, door te weinig mankracht, te hoge doelen of bijvoorbeeld onverwachte gebeurtenissen zoals de coronapandemie. Blijf naast ambitieus dan ook realistisch en durf de doelen bij te stellen. Het opzetten van een Europese Universiteit vergt veel tijd. Voldoende enthousiaste mensen hiervoor aannemen is dan ook van groot belang. Vanuit het ministerie van OCW worden onderwijsinstellingen die onderdeel van een Europese Universiteiten-alliantie zijn of in de toekomst worden, financieel ondersteund. Zie dit als mooie tegemoetkoming, maar besef dat eigen middelen nog steeds nodig zijn.
Accreditaties, een gezamenlijke frustratie
Voor alle drie de hogescholen blijkt de accreditatie van gezamenlijke opleidingen een grote uitdaging. De huidige doelmatigheidstoets van de NVAO gaat immers uit van de Nederlandse markt en niet de internationale markt. Het kan zodoende lastig zijn om nieuwe opleidingen, die studenten opleiden voor een Europese markt, in Nederland geaccrediteerd te krijgen. Dit wordt als drempel ervaren. Overigens is de accreditatie niet de enige uitdaging waar de allianties mee te maken hebben.
“Je kunt wereldproblemen niet meer lokaal tackelen”
De Europese Universiteiten hebben voor de hogescholen een belangrijke meerwaarde. Urgente wereldproblemen kunnen immers beter worden aangepakt door de krachten te bundelen. Allianties en samenwerkingen zijn zodoende van groot belang. We spreken tegenwoordig van een quadruple helix, waarin kennisinstellingen samenwerken met lokaal bestuur, het sociale veld én het bedrijfsleven. Ook voor studenten zijn de Europese Universiteiten allianties een mooie ontwikkeling, beamen de hogescholen. Studenten kunnen het gehele leerpad bestrijken en genieten van de sterkste punten van de verschillende deelnemende instellingen. Deelnemende instellingen vullen elkaar immers aan op verschillende gebieden, van kennis tot faciliteiten. Studenten, docenten, onderzoekers en ondersteuners kunnen op deze manier van elkaars krachten gebruik maken.
Onzekere, maar mooie toekomst
De toekomst lijkt onzeker. Het gaat hierbij niet alleen om het opbouwen van een alliantie te midden van de bestaande nationale kaders, maar ook het opbouwen van een alliantie te midden van een digitale en groene revolutie. Toch zijn alle drie de hogescholen het erover eens: het is een mooi initiatief, brengt een verstevigde samenwerking met regionale partners en betekent voor de studenten én medewerkers nieuwe internationale kansen.
“Het is ongelofelijk leuk en leerzaam om op deze manier de kwaliteit
van het onderwijs en onderzoek te verbeteren”.
Context
Op dit moment zijn er 44 Europese Universiteiten allianties, gezamenlijk goed voor 340 hogeronderwijsinstellingen. Tot met 31 januari 2023 staat de huidige call open, met name gericht op bestaande allianties. Eind 2023 wordt de nieuwe call verwacht, specifiek gericht op nieuwe allianties. Het overwegen waard dus.
Met dank aan de gesprekspartners Denise Lapoutre (Hogeschool Van Hall Larenstein), Dymphi van der Hoeven (NHL Stenden Hogeschool), Kim Venema en Janco Bonnink (Hogeschool Saxion).
