Commissie ziet missies als succesverhaal
De missies in Horizon Europe dragen bij aan de prioriteiten van de Commissie en hebben hun potentieel laten zien om verandering teweeg te brengen. De Commissie trekt die conclusie in haar Mededeling over de EU Missies na een grondige beoordeling van het selectieproces, het bestuur, het budget, de focus en de progressie van de missies als geheel en individueel tot nu toe. Conclusie van de Commissie is dat de missies doorgang mogen vinden in het tweede deel van Horizon Europe en zij verbindt daar een budgetstijging en een zesde Bauhaus-missie aan.
Missies doorbreken bestuurssilo’s…
De missies doorbreken organisatorische silo’s en brengt organisaties nauwer samen in het bereiken van gedeelde doelen. De Commissie ziet dat de missies verschillende groepen, bestuursniveaus, wetenschappelijke disciplines en financieringsbronnen aanboren. Ook binnen haar eigen ambtenarenapparaat ziet de Commissie zaken veranderen, door de aanstelling van missiemanagers die niet per se gelieerd zijn aan DG Research and Innovation (RTD).
…maar hebben gecoördineerder bestuur nodig
De Commissie ziet nog ruime verbetermogelijkheden voor het bestuur van de missies. Vele stakeholders zien dat nu als moeizaam, complex en niet transparant. Ook zijn de missies sterk gefocust op de implementatie en minder op reflectie over de gemaakte progressie en toekomstige (beleids)ontwikkeling van het instrument. De Commissie doet een aantal voorstellen ter verbetering. Zij wil dat de lidstaten vertegenwoordigers van hoog niveau nomineren die de aangewezen Eurocommissarissen ondersteunen in de promotie en financiering van de missies. Tenslotte wil zij het gesprek met individuele lidstaten en de Raad en Parlement intensiveren over het stroomlijnen van het bestuur van de missies.
Missies weten budget buiten Horizon aan te trekken…
Via Horizon Europe investeerde Commissie tot nu toe 1,8 miljard euro in de missies. De missies wisten verder financieringsbronnen aan te wenden van buiten Horizon, ook via de private sector. De Commissie ziet dat dit geld vooral komt van de Europese Investeringsbank (EIB). Uit het bijgaande Staff Working Document blijkt de extra financiering uit andere bronnen in de meeste gevallen gering, of niet direct te linken aan de missie. Zo noemt de klimaatadaptatiemissie dat cohesiebeleid bijdraagt door in klimaatadaptatie te investeren, maar dat is ook zonder de missie al een van de thematische doelen van het cohesiebeleid. Hetzelfde geldt voor de kankermissie vis-a-vis EU4Health.
… maar nog niet genoeg
De Commissie is zelf ook niet helemaal tevreden over het genereren van extra financiering voor de missies en ziet het aantrekken van mede-investeringen als grote uitdaging. Horizon Europe calls zouden moeten fungeren als startkapitaal met een orkestrerende rol, niet als hoofdinstrument. De Commissie hoopt daarom een breder portfolio aan financieringsinstrumenten te mobiliseren, bijvoorbeeld via publiek-private partnerschappen en publieke innovatie-aanbestedingen . Ook nodigt zij lidstaten uit om nationale enveloppes van EU-financiering beter te stroomlijnen met de missies. Dit betekent bijvoorbeeld het meer systematisch gebruiken van het cohesiebeleid voor de EU missies.
Missies mobiliseren stakeholders, maar burgers minder
De missies zijn vrij effectief in het betrekken van stakeholders, maar meer bewustzijn over de toegevoegde waarde en hun potentieel bij het brede publiek is nodig. De Commissie gaat meer met communicatieprofessionals praten over een strategie voor een meer op de burger gefocuste aanpak. Vervolgens wil zij die inzichten gebruiken om op lokaal en nationaal niveau burgerengagement en publiek bewustzijn te stimuleren.
Hernieuwd politiek én financieel commitment van Commissie
Ondanks de gestelde kanttekeningen en uitdagingen wil de Commissie zich graag politiek committeren aan de missie-georiënteerde aanpak en het instrument behouden als een van de vlaggenschipinitiatieven van Horizon Europe en andere EU-programma’s. Sterker nog, zij onderstreept dit door het voornemen één procent meer financiering van pijler 2 aan de missies te gaan besteden. De bijdrage vanuit pijler 2 aan de missies wordt verdeeld over de clusters, waarbij goed gekeken wordt naar logische links tussen de doelen van de missies en de clusters.
Een zesde Bauhausmissie
De voorgestelde budgetstijging heeft ongetwijfeld te maken met het voorstel voor een zesde Bauhaus-missie. Daarmee reageert de Commissie op het verzoek van het Parlement om van het Bauhaus een missie te maken. De bedoeling is om het proces hetzelfde te laten verlopen als bij de andere missies, door zo snel mogelijk een mission board te benoemen die het ontwerp- en implementatieplan zal schrijven. Zij denkt dat de missie complementair is aan de klimaatadaptatie- en stedenmissies en deze kan versterken door een meer holistische en dieptebenadering van de bebouwde omgeving te adopteren.
Context
De missies zijn een nieuw instrument in het Kaderprogramma voor onderzoek en moeten richting geven aan onderzoeksprojecten en daarmee impact genereren. De missies stellen concrete doelen die begrijpelijk zijn voor burgers. Tijdens de onderhandelingen tussen de EU-instellingen over Horizon Europe werden vijf missiegebieden vastgelegd, namelijk klimaatadaptatie, kanker, steden, wateren en bodems. De missies werden vervolgens vormgegeven door de mission boards. Momenteel bevinden de missies zich in de implementatiefase, waarbij nieuwe mission boards de Commissie tot 2025 adviseren. De Horizon Europe Verordening verplichtte de Commissie tot een beoordeling van de missies in 2023, waar ze via deze Mededeling invulling aan geeft. In 2025 plant zij een nieuw rapport over de implementatie van de missies. Het onderzoeksveld is tot nu toe matig enthousiast over het functioneren van de missies, bleek uit de reacties op de evaluatie van Horizon Europe. Zo bepleitte universiteitenkoepel The Guild een herijking op onderzoek om de missies alsnog een succes te maken.
