De Europese uitgaven voor defensieonderzoek zijn in 2021 explosief gestegen tot negen miljard euro. Ook besteden lidstaten voor het eerst in jaren meer aan gezamenlijke onderzoeksprojecten. Daarnaast onderneemt de Commissie stappen om defensieonderzoeksprojecten te financieren, waarbij meerdere Nederlandse kennisinstellingen zijn betrokken.


Europese uitgaven voor defensieonderzoek in 2021 hoger dan ooit

Recordinvestering in Europees defensieonderzoek

De Europese uitgaven voor defensieonderzoeken schieten omhoog en bereiken in 2021 een recordbedrag. De EU-lidstaten gaven negen miljard euro uit aan defensieonderzoek en -ontwikkeling. Dat is een toename van bijna twintig procent ten opzichte van het vorige jaar, blijkt uit de jaarlijkse statistieken van het Europees Defensieagentschap (EDA). Van de negen miljard gaat een deel specifiek naar fundamenteel en toegepast onderzoek, becijfert het agentschap. Het aandeel hiervan steeg met 41% ook tot een recordbedrag van 3,6 miljard euro. Al met al gaat 1,7% van de totale defensie-uitgaven naar onderzoek en innovatie, waarmee het streefpercentage van 2% in zicht komt. Dit is het hoogste percentage sinds de EU de statistieken bijhoudt in 2005. De totale uitgaven van de EU-lidstaten overschreden voor het eerst de 200 miljard euro, doordat achttien van de zevenentwintig lidstaten hun uitgaven verhoogden.

Investeringen in gezamelijke projecten nog niet op oude niveau

Voor het eerst sinds 2014 stegen de uitgaven aan gezamenlijke onderzoeksprojecten significant. De lidstaten besteedden 248 miljoen euro aan gezamenlijk onderzoek, wat een groei van bijna 70% markeert ten opzichte van het voorgaande jaar. Desondanks liggen deze uitgaven ver achter op het hoogtepunt uit 2008. Toen werd er 477 miljoen euro uitgegeven aan gezamenlijke onderzoeksprojecten. Tegenwoordig gaat slechts 7% onderzoeksbudget naar samenwerkingsprojecten. Dit is hoger dan in 2020, maar ver verwijderd van de collectieve doelstelling van 20%. 

Commissie investeert fors

De Commissie doet zelf ook een duit in het zakje voor gezamenlijke onderzoeksprojecten. In 2021 trekt de EU 1,2 miljard euro uit voor 61 gezamenlijke onderzoeks- en innovatieprojecten op het gebied van defensie. Deze samenwerkingsprojecten zijn geselecteerd na de allereerste call van het European Defence Fund (EDF). Met de geselecteerde voorstellen ondersteunt het EDF hoogwaardige defensieonderzoeksprojecten, zoals de volgende generatie gevechtsvliegtuigen, tanks en schepen. Voor de tweede ronde van het EDF is 924 miljoen euro beschikbaar en heeft de Commissie 134 voorstellen over ontvangen.

Nederlandse deelname in Europees Defensiefonds

Nederlandse organisaties zijn betrokken bij 21 van de 61 projecten. Van 692 deelnemers komen er 54 uit Nederland, waarmee Nederlandse als zesde scoort. TNO is bij negen projecten betrokken, waarmee in totaal 210 miljoen euro gemoeid is. Het gaat hier om onderzoeksprojecten over energieopslag, energieonafhankelijke militaire kampen, digitale marine technologieën en kwantum. De TU Eindhoven is bij twee projecten betrokken, waaronder het verlichten van militaire onderdelen. De TU Delft neemt deel aan een project over monitoringsystemen voor marineschepen en het Amsterdam UMC is samen met TNO betrokken bij een project over maatregelen tegen chemische, biologische en nucleaire dreigingen.

Context

Jaarlijks vat het European Defence Agency de uitgaven van lidstaten samen in het ‘Defence Data report’. Via het European Defence Fund ondersteunt de Commissie defensiesamenwerking in Europa. Het fonds richt zich onder andere op sleuteltechnologieën, AI, cybersecurity en ruimtevaart. Het EDF begon in 2021 en is de eerste keer dat de EU structureel investeert in defensie. Tot 2027 is er bijna acht miljard euro beschikbaar, waarvan 2,6 miljard voor onderzoek. De Commissie wil de komende jaren verder investeren in defensie. Zo presenteerde zij begin 2022 plannen voor de versterking van de Europese defensie en ruimtevaart. Ook wil de Commissie onderzoek & innovatie een prominentere rol geven.

 

Mede geschreven door Julian Zwaal.