De splijtzwam: twee nieuwe Councils voor industriële en maatschappelijke uitdagingen
De tussentijdse evaluatie van Horizon Europe is positief ontvangen. Het Europese kennisveld is over het algemeen tevreden met de analyse en aanbevelingen van de groep Heitor. Toch staan de neuzen niet altijd dezelfde kant op. Zo is het voorstel om twee nieuwe adviesorganen, de Industrial Competitiveness and Technology Council en de Societal Challenges Council een splijtzwam. Deze adviesraden zouden volgens Heitor en consorten een belangrijke functie moeten krijgen in Pijler 2, naar het voorbeeld van de European Research Council (ERC) in Pijler 1. Universiteitskoepel LERU en academiekoepel ALLEA waarschuwen dat het kunstmatig opsplitsen van industriële en maatschappelijke vraagstukken niet mag leiden tot fragmentatie van het Europese onderzoeksveld. Ook de Europese universiteitenkoepel EUA vreest voor het creëren van nieuwe silo’s door de opsplitsing.
EARTO ziet juist kansen
EARTO, de Europese koepel van toepassingsgerichte organisaties als TNO, en universiteitskoepel CEASAR steunen het voorstel voor deze nieuwe organen van harte. Ook universiteitskoepel The Guild plaatst geen nadrukkelijke vraagtekens. EARTO merkt juist op dat ook Pijler 2 een ‘vertegenwoordiger’ nodig heeft om de successen en het belang van deze pijler te etaleren. De nieuwe adviesraden zouden ook in dat opzicht een vergelijkbare rol kunnen vervullen zoals de European Research Council (ERC) in Pijler 1. EARTO hoopt dat deze vernieuwing binnen Pijler 2 voor betere aansluiting tussen de markt en onderzoek kan zorgen.
De bruggenbouwers: simplificatie, verhoging van het budget en nationale verantwoordelijkheid
Afgezien van de adviesraden, zijn de meeste koepels opvallend eensgezind. Het Europese kennisveld trekt samen op in het pleidooi voor een budgetverhoging en radicale simplificatie van het programma. Verder herhalen The Guild, EUA, LERU de oproep van Heitor aan de lidstaten om ook hun verantwoordelijkheid te nemen. Om 3% van het Europese bbp te investeren in onderzoek en innovatie, zullen ook de lidstaten aan de bak moeten.
Fundamenteel versus toegepast
Daarbovenop beargumenteren ALLEA en EUA dat het nieuwe kaderprogramma het belang van fundamenteel onderzoek niet uit het oog mag verliezen. Volgens ALLEA zou dit kunnen ondersneeuwen als er teveel nadruk ligt op het industriële concurrentievermogen. Ook EUA komt met een boodschap van gelijke strekking. De EUA stelt namelijk dat de focus op snelle en marktgeoriënteerde oplossingen het fundamentele onderzoek niet in de verdrukking mag brengen.
Openheid en dual-use
The Guild spreekt zich duidelijk uit voor samenwerking met derde landen van buiten de EU. De risico’s van wel samenwerken wegen op tegen de risico’s van het niet samenwerken. Ook ALLEA en LERU onderschrijven het belang van brede internationale samenwerking. Wel stelt LERU dat er duidelijkheid nodig is op het gebied van mogelijke exportrestricties of restricties rondom bepaalde partnerlanden. Dit zou elke call voor dual-use onderzoek duidelijk aan moeten geven. Tegelijkertijd roept de EUA op om geen complex financieringslandschap rondom internationale samenwerking op te tuigen. Dit zou de voorgenomen simplificatie tegenwerken.
Context
De tussentijdse evaluatie over Horizon Europe is geschreven door een Europese expertgroep, bestaande uit deskundigen op het gebied van onderzoek en innovatie. De groep wordt voorgezeten door Manuel Heitor, hoogleraar aan de Universiteit van Lissabon. Deze evaluatie geeft richting aan het commissievoorstel voor het nieuwe kaderprogramma. Dit voorstel wordt verwacht rond de zomer van 2025. Als kandidaat-commissaris voor onderzoek en innovatie Ekatarina Zaharieva de hoorzitting op 5 november doorstaat, mag zij aan de slag met het vormgeven van de opvolger van Horizon Europe.
