Neth-ER > Onderzoek en innovatie

Dossier: Innovatie

Er is sprake van innovatie als onderzoeksresultaten worden omgezet in nieuwe en betere diensten en producten om concurrerend te kunnen blijven op de wereldmark. Daarnaast dienen innovaties de levenskwaliteit van de mensen in de EU te verbeteren. Met de Nieuwe Europese Innovatieagenda, gepresenteerd op 5 juli 2022, beoogt de Commissie een nieuwe push voor innovatie en met name vooroplopen met nieuwe deep tech start-ups.

Laatste ontwikkelingen

In haar jaarlijkse State of the Union toespraak gaf Commissievoorzitter Ursula von der Leyen mondjesmaat aandacht aan innovatie. Innovatie is de sleutel tot de versterking van het Europees concurrentievermogen en de transitie naar een duurzame economie, zo werd betoogd. Specifieke initiatieven moeten hieraan invulling geven, bijvoorbeeld via het Strategic Technologies for Europe Platform (STEP).

Laatste update: 30 oktober 2023

Innovatie in Horizon Europe

Horizon Europe bouwt voort op Horizon 2020 en heeft veel onderdelen overgenomen. Net als zijn voorganger kent Horizon Europe een structuur van drie pijlers, ondersteund door een deel beleidsmaatregelen. Pijler 3 heet ‘Innovative Europe’ en ontvangt 13,6 miljard euro. Een groot deel van dit budget gaat naar de nieuwe European Innovation Council (EIC), die baanbrekende innovatie financiert. De andere twee instrumenten zijn het European Institute for Innovation and Technology (EIT) en European Innovation Ecosystems (EIE).

De EIC is een instrument om het innovatielandschap in Europa versterken en hiermee ook de achterstand op andere wereldspelers zoals de VS en China te verkleinen. De EIC heeft als doel baanbrekende innovatieprojecten te ondersteunen en deze sneller naar de markt te brengen.
Het EIT heeft eveneens het doel om de innovatiecapaciteiten binnen de EU te verbeteren door samenwerkingen tussen hogeronderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en het bedrijfsleven te stimuleren en te faciliteren. Het EIT is in 2008 opgericht en kwam in 2013 onder Horizon 2020 te vallen. Het is het eerste Europese initiatief dat zich specifiek richt op deze kennisdriehoek en daarmee op de gehele innovatieketen: van onderwijs tot en met de toepassing op de markt via het bedrijfsleven.

De EIE richt zich op het bouwen van samenhangende, inclusieve innovatie ecosystemen in heel Europa. Verder stimuleert de EIE duurzame bedrijfsgroei met een hoge maatschappelijke waarde. Als laatste ondersteunt de EIE MKB om hun capaciteit en productiviteit op het gebied van onderzoek en innovatie (O&I) te vergroten en zich met succes in mondiale waardeketens en nieuwe markten te integreren.

Innovatie in overige EU programma’s

Structuurfonds 2021 – 2027
Nederlandse regio’s krijgen de komende jaren twee miljard euro van de EU voor vergroening, innovatie en inclusiviteit. Dat blijkt uit de partnerschapsovereenkomst voor de Europese structuurfondsen 2021-2027. 310 miljoen hiervan gaat naar innovatie in het mkb en valorisatie in ecosystemen.

Green Deal
Binnen de Green Deal zijn onderwijs, onderzoek en innovatie essentiële elementen om de klimaatdoelen te bereiken. Om de klimaatdoelen te halen legt de Green Deal hierbij de nadruk op experimenten in onderzoeks- en innovatiebeleid, de ontwikkeling van innovatie-waardenketens door middel van de grootschalige ontwikkeling en inzet van nieuwe technologieën, samenwerking tussen EIT KIC’s, hogeronderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en bedrijven voor maximale impact en financiering van veelbelovende start ups.

Erasmus+ Centres of Vocational Excellence
De Commissie wil samenwerking tussen Europese onderwijsinstellingen uit verschillende lidstaten stimuleren om de kwaliteit en prestaties van de instellingen te verbeteren door de introductie van nieuwe type partnerschappen onder Key Action 2 van het programma. Daarom heeft zij nieuwe initiatieven geïntroduceerd, waaronder de Centres of Vocational Excellence. Centres of Vocational Excellence (CoVE) zijn gericht op een innovatieve aanpak voor de modernisering van het beroepsonderwijs. Het zijn partnerschappen tussen beroepsonderwijsinstellingen, bedrijven en andere organisaties, met als doel om sterkere lokale en regionale verbindingen te leggen. Zo richten de partnerschappen zich op het aanleren van vaardigheden die aansluiten bij de behoeften van de regio.

Nieuwe Europese Innovatieagenda

In 2020 begon Mariya Gabriel, Commissaris voor onder andere onderzoek & innovatie, te hinten op een European Innovation Area, wat uiteindelijk de innovatieagenda is geworden. Met de Europese Innovatieagenda, gepresenteerd op 5 juli 2022, beoogt de Commissie een nieuwe push voor innovatie en met name vooroplopen met nieuwe deep tech start-ups. De innovatieagenda kent vijf pijlers:

Vergemakkelijken toegang (private) financiering deep tech start-ups en scale-ups
Verbeteren experiment- en testfaciliteiten
Stimuleren van innovatie in de regio via innovatie-ecosystemen
Beter aantrekken en behouden van talent
Stroomlijnen van regelgeving en beleid

Een overstijgende prioriteit binnen de innovatieagenda is het promoten van diversiteit en gendergelijkheid.

Eerdere pogingen: De Innovatie Unie

In 2010 werd de Innovatie Unie als een van de zeven vlaggenschipinitiatieven in de Europa 2020-strategie opgenomen, met als doel de voorwaarden en de toegang tot financiering voor onderzoek en innovatie in de EU te verbeteren. Hoewel er vooruitgang werd geboekt, was progressie tussen lidstaten ongelijk. Na een evaluatie van het programma in 2015 verdween de Innovatie Unie geleidelijk.