13 juni 2025
Campagne- en beleidsmedewerker
Meer informatie nodig? Stel uw vraag aan één van onze medewerkers
Het volgende kaderprogramma (KP10) behoudt haar zelfstandige status binnen het volgende Meerjarig Financieel Kader (MFK). Dit bevestigt Ekatarina Zaharieva, commissaris voor startups, onderzoek en innovatie tijdens de conferentie Fostering Research and Educational Synergies Across Southeast Europe and the Western Balkans. Ze pleitte ook voor het versterken van academische vrijheid in Europa via het Choose-Europe-initiatief. Daarnaast kwam de stilstand van het Servische hoger onderwijs door studentenprotesten aan bod.
Het volgende kaderprogramma (KP10) behoudt haar zelfstandige status binnen het volgende Meerjarig Financieel Kader (MFK). Dit bevestigde Ekatarina Zaharieva, commissaris voor startups, onderzoek en innovatie, tijdens haar keynote speech op de Fostering Research and Educational Synergies Across Southeast Europe and the Western Balkans conferentie. Zaharieva benadrukt dat KP10 sterk verbonden zal zijn met het aangekondigde Concurrentiefonds, maar wel een zelfstandig programma blijft. Daarnaast zal het nieuwe kaderprogramma de naam Horizon behouden. Ondanks de uitbreiding van de taken van De European Innovation Council (EIC) en de European Research Council (ERC), is een nieuw format niet nodig. De Commissie wil het bestaande format daarentegen wel flexibeler en eenvoudiger maken.
De innovatiekloof in Europa kan alleen worden gedicht met meer nationale investeringen in onderzoek en innovatie, stelt Zaharieva. Hoewel de Commissie-Von der Leyen II inzet op het verkleinen van de kloof met grootmachten als de VS en China, blijft de interne kloof met Zuidoost-Europa en de Westelijke Balkan onderbelicht. Volgens Zaharieva moeten Widening-landen meer investeren in onderzoek en innovatie, omdat dit direct samenhangt met hun succes binnen het Horizon-programma. Een andere manier om de kloof te dichten is door landen uit de regio actief te betrekken bij Europese projecten, zoals de Universiteiten Allianties. Deze betrokkenheid stimuleert niet alleen ‘brain gain’, maar versnelt ook het Europese toetredingsproces, doordat deze landen sterker geïntegreerd raken in het Europese onderwijs- en onderzoeksecosysteem.
In heel Europa staat academische vrijheid in toenemende mate onder druk. Dat benadrukte ook Zaharieva in haar toespraak, waarin ze een directe link legde met het nieuwe Choose Europe-programma. Volgens haar ligt de kern van het initiatief niet in financiële steun, maar in het beschermen van fundamentele academische waarden. Een belangrijk onderdeel is de juridische verankering van de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek in de aankomende European Research Area Act. Dit is niet voor niks: gebrek aan academische vrijheid belemmert niet alleen onderwijs en onderzoek, maar tast ook de democratische rechtsorde aan. Zaharieva stelt dat academische vrijheid blijvende inzet vergt, ook binnen Europa.
Het belang van de verankering van academische vrijheid in Europa werd nogmaals benadrukt door Vladan Đokić, rector van de Universiteit van Belgrado. Hij schetste de ernstige situatie in Servië, waar het onderwijs aan publieke universiteiten al meer dan zes maanden stilligt na de grootschalige protesten in het land. Die begonnen na het instorten van een treinstation, wat volgens studenten en docenten het gevolg is van jarenlange corruptie en wanbestuur. Inmiddels lopen er strafrechtelijke onderzoeken tegen universiteitsbestuurders en salarissen van docenten zijn gedaald tot 250 euro per maand wegens betrokkenheid bij de protesten. Internationale samenwerking via Europese programma's zoals Erasmus+ en Horizon Europe, wordt tevens aan banden gelegd door de regelgeving van de Servische overheid.
Het volgende Meerjarig Financieel Kader (MFK), bepaalt het meerjarige uitgavenpatroon van de EU vanaf 2028. Onderdeel van het nieuwe MFK is het tiende Europese kaderprogramma (KP10) voor onderzoek en innovatie en het Erasmus+ programma. De Commissie heeft aangekondigd op 16 juli een eerste voorstel voor de gehele meerjarenbegroting te presenteren. Het Choose Europe-initiatief moet ook onderdeel worden binnen het huidige Horizon Europe. Het initiatief heeft als doel de EU aantrekkelijker te maken voor getalenteerde onderzoekers.
Mede geschreven door Lotte Kuiper en Rozemarijn te Dorsthorst.
Highlighted: Bringing nations, scientists & engineers together to unlock the universe’s secrets
Watch Now: “Global R&I Investments: Insights from Recent EU Reports” Webinar (30 June 2025)
Analyse: Von der Leyen omarmt de wetenschap
REGISTREER NU: Neth-ER event - 'De Brusselse begroting: kennis is macht’