Science Europe en cOAlition S lanceren een nieuw initiatief om Diamond Open Acces te promoten. Met dit plan moeten betaalmuren voor onderzoeksartikelen grotendeels verdwijnen, wat onderzoek en innovatie ten goede moet komen. Het plan kan op brede steun rekenen van het Europese kennisveld. Onder andere de League of European Research Universities en de European University Association zijn enthousiast.


Nieuw ‘Diamond Open Access’ plan krijgt steun van het Europese kennisveld

Versterken van publicatie-infrastructuur

Koepel Science Europe introduceert samen met cOAlition S, OPERAS en het National Onderzoeksbureau van Frankrijk (ANR) een initiatief om Diamond Open Acces te promoten. Dat blijkt uit het door hen gepubliceerde Diamond Open Access actieplan. Diamond Open Access is een reeds bestaande manier van Open Acces publiceren waarbij de kosten hoofdzakelijk worden gedragen door het (aangesloten) kennisveld. Het plan moet de capaciteit van Open Acces wetenschappelijke tijdschriften op vier focuspunten substantieel vergroten. Ten eerste efficiëntie: men wil toewerken naar een brede coalitie die Diamond Open Acces ondersteunt en bekostigt. Ten tweede kwaliteitsnormen: het verhogen en flexibiliseren van het kwaliteitsprofiel. Ten derde schaalvergroting: het vergoten van redactiecapaciteit, onder meer door het oprichten van een ‘centrum voor Diamond publiceren’. Ten vierde duurzaamheid: een raamwerk creëren dat minder afhankelijk is van tijdelijke subsidies. Zo wil men de publicatie-infrastructuur versterken zonder het winstoogmerk te verliezen.

Brede steun van het Europees kennisveld

Het Diamond Open Access plan wordt met groot enthousiasme ontvangen door het Europese kennisveld. Waar koepels All European Academies (ALLEA) en de European University Association (EUA) in oktober van 2021 nog kritisch waren op een Gold Open Access systeem, hebben ze het plan nu ondertekend. Ook de League of European Research Universities (LERU) en verschillende andere organisaties staan achter het plan, te weten Fair Open Access Alliance, United Academics, de Open Access Foundation, de Open Access Scholarly Publising Association, de Directory of Open Access Books, SciPost en stichting EIFL.

Context

Science Europe is de koepel voor wetenschapsfinanciers in Europa. cOAlition S is een samenwerkingsverband van 16 nationale onderzoeksfinanciers, gesteund door de Commissie. De coalitie is samengebracht rondom Plan S, een initiatief dat ernaar streeft onderzoekspublicaties Open Access te maken. Sinds 1 januari 2021 zijn de principes van Plan S een verplicht criterium voor onderzoek dat gefinancierd wordt door publieke financiers. Diamond Open Access verschilt van bekendere Open Acces methoden zoals Gold Open Access en Green Open Access, waarbij of de lezers individueel blijven betalen of de inkomsten van auteurs verdwijnen. Diamond Open Access wordt aangehouden bij 8-9% van alle wetenschappelijke publicaties, en staat op ruim 40% bij Open Access publicaties. Open Access is al langere tijd een belangrijk dossier voor de Commissie, die eind 2020 een nieuw Open Acces platform lanceerde voor onderzoekspublicaties onder Horizon 2020 en Horizon Europe. Ook de EUA is nauw betrokken bij de toekomst van Open Access. In februari van 2022 lanceerde de EUA een Open Science Agenda voor 2025, waarin de visie van de organisatie op Open Access werd vastgesteld.