Dossier: Begroting/MFK
De Europese begroting financiert de activiteiten en het beleid van de Europese Unie. De Europese begroting wordt vastgelegd in het meerjarig financieel kader (MFK). Hierin worden de maximale bedragen vermeld die door de EU besteed mogen worden. Deze bedragen zijn zowel voor elk jaar als over de gehele looptijd van het MFK vastgelegd.
Laatste ontwikkelingen
Verhoog de financiering van onderwijs, onderzoek en innovatie. Alleen dan kunnen we de concurrentiepositie van ons continent vergroten. Dit stelt de Coimbragroep, een koepel van Europese Universiteiten. The Guild en LERU stellen dat Europa’s concurrentievermogen niet vergroot kan worden zonder een onafhankelijk kaderprogramma (KP10).
Ook de Europese ministers van Onderzoek pleiten in de Warschauverklaring voor een onafhankelijk kaderprogramma. Het Europees Parlement wilt ook een onafhankelijk kaderprogramma voor onderzoek en innovatie behouden. Dit is bevestigd met het aannemen van het initiatiefverslag van Europarlementariër Christian Ehler.
De EUA ondersteunt de oproep van de Raad en het Parlement om een onafhankelijk kaderprogramma te behouden. De EUA dringt er bij de Europese Commissie op aan om deze oproepen mee te nemen in haar voorstel voor KP10.
Het Nederlandse kabinet stelt dat onderzoek en innovatie een centrale rol moet krijgen in het volgende MFK. In een kamerbrief pleit de regering voor een concurrerender en toekomstbestendig EU.
Eurocommissaris Ekaterina Zaharieva, stelt dat KP10 ook binnen het geplande Concurrentiefonds een onafhankelijke positie kan krijgen. Hiermee benadrukt zij het belang van wetenschappelijke autonomie en voorspelbare financiering.
Europarlementariërs vinden het voorgestelde Concurrentiefonds niet geschikt voor het versterken van de concurrentiekracht. Ze pleiten in een recent rapport over het MFK voor een nieuw instrument dat investeringen aantrekt via bewezen financieringsmechanismes.
Het Parlement pleit ook voor een verhoging van de financiering van Horizon Europe in 2026. De 3% bbp investeringsnorm voor onderzoek & ontwikkeling moet worden gehaald. Op deze manier kan minstens 50% van de excellente voorstellen gefinancierd worden.
Tot slot opent De Commissie drie enquêtes om in kaart te brengen waar Europese investeringen nodig zijn op het gebied van onderzoek, innovatie en digitale technologie. De enquêtes staan open tot en met 23 mei 2025.
Laatst geüpdatet: 13 mei 2025
Wat is het MFK
Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is de meerjarenbegroting van de EU. Het MFK legt de financiële kaders vast van alle Europese programma’s in de MFK-verordening. Zo is duidelijk hoeveel budget deze programma’s gedurende meerdere jaren tot hun beschikking hebben. De verordening heeft ten doel:
- de goedkeuring van de jaarlijkse EU-begroting te vergemakkelijken;
- de politieke prioriteiten in cijfers te vertalen voor een begrotingscyclus van ten minste 5 jaar;
- voor begrotingsdiscipline te zorgen in de EU;
- de EU-financiën beter voorspelbaar te maken.
De huidige MFK-periode duurt zeven jaar en loopt van 2021 tot en met 2027. De meeste Europese programma’s hanteren dezelfde duur, waaronder Erasmus+ en Horizon Europe.
Besluitvorming meerjarenbegroting MFK
De Commissie doet een voorstel voor de MFK-verordening. Na onderhandelingen neemt de Raad de verordening aan met unanimiteit van stemmen. Het Parlement moet het MFK goedkeuren, naar kan het niet wijzigen: de volksvertegenwoordigers zijn het eens met de lidstaten, of niet. In de praktijk houdt de Raad tot op zekere hoogte rekening met de wensen van het Parlement, zodat het Parlement de begroting niet afkeurt.
Van meer jaren naar één jaar
Als het MFK is vastgesteld, kan de Commissie aan de slag met haar jaarlijkse begroting. Die legt vast hoeveel de EU in een jaar mag uitgeven. Als alle jaarbegrotingen zijn opgeteld, mag het totaalbedrag de plafonds in het MFK niet overschrijden. Voor de jaarlijkse begroting geldt ook dat de Commissie een voorstel doet. Het Parlement heeft echter een grotere rol dan bij het MFK: Raad en Parlement hebben namelijk evenveel beslissingsbevoegdheid en moeten het eens worden over de begroting. Als dat niet lukt, moet de Commissie met een nieuw voorstel komen, maar dat komt in de praktijk zelden voor.
Thematische pijlers
Binnen het MFK is de begroting niet alleen opgedeeld in jaren maar ook in zogeheten pijlers. Een pijler omvat de begroting voor een bepaald type uitgave. Programma’s als Horizon Europe en Erasmus+ vallen onder zo’n pijler:
- Interne markt, innovatie en digitalisering, met onder meer Horizon Europe en Digital Europe
- Cohesie, veerkracht en waardes, met onder meer Erasmus+ en de regionale en structuurfondsen
- natuurlijke hulpbronnen en milieu
- migratie en grensbeheer
- veiligheid en defensie
- nabuurschap en internationaal beleid
- Europees openbaar bestuur
Verplichtingen en betalingen
Er zijn afspraken gemaakt over twee typen uitgaven, namelijk verplichtingen die aan mogen worden gegaan en daadwerkelijke betalingen. Voor beide zijn plafonds afgesproken in het MFK. Er bestaat in het Europese budgettaire systeem geen direct verband tussen de begroting voor de verplichtingen die worden aangegaan en de begroting voor de betalingen die worden gedaan. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat veel programma’s over meerdere jaren lopen en er dus veel tijd kan zitten tussen het aangaan van de verplichtingen en het daadwerkelijke betalen ervan.
Laatste ontwikkelingen
Verhoog de financiering van onderwijs, onderzoek en innovatie. Alleen dan kunnen we de concurrentiepositie van ons continent vergroten. Dit stelt de Coimbragroep, een koepel van Europese Universiteiten. The Guild en LERU stellen dat Europa’s concurrentievermogen niet vergroot kan worden zonder een onafhankelijk kaderprogramma (KP10).
Ook de Europese ministers van Onderzoek pleiten in de Warschauverklaring voor een onafhankelijk kaderprogramma. Het Europees Parlement wilt ook een onafhankelijk kaderprogramma voor onderzoek en innovatie behouden. Dit is bevestigd met het aannemen van het initiatiefverslag van Europarlementariër Christian Ehler.
De EUA ondersteunt de oproep van de Raad en het Parlement om een onafhankelijk kaderprogramma te behouden. De EUA dringt er bij de Europese Commissie op aan om deze oproepen mee te nemen in haar voorstel voor KP10.
Het Nederlandse kabinet stelt dat onderzoek en innovatie een centrale rol moet krijgen in het volgende MFK. In een kamerbrief pleit de regering voor een concurrerender en toekomstbestendig EU.
Eurocommissaris Ekaterina Zaharieva, stelt dat KP10 ook binnen het geplande Concurrentiefonds een onafhankelijke positie kan krijgen. Hiermee benadrukt zij het belang van wetenschappelijke autonomie en voorspelbare financiering.
Europarlementariërs vinden het voorgestelde Concurrentiefonds niet geschikt voor het versterken van de concurrentiekracht. Ze pleiten in een recent rapport over het MFK voor een nieuw instrument dat investeringen aantrekt via bewezen financieringsmechanismes.
Het Parlement pleit ook voor een verhoging van de financiering van Horizon Europe in 2026. De 3% bbp investeringsnorm voor onderzoek & ontwikkeling moet worden gehaald. Op deze manier kan minstens 50% van de excellente voorstellen gefinancierd worden.
Tot slot opent De Commissie drie enquêtes om in kaart te brengen waar Europese investeringen nodig zijn op het gebied van onderzoek, innovatie en digitale technologie. De enquêtes staan open tot en met 23 mei 2025.
Laatst geüpdatet: 13 mei 2025
Wat is het MFK
Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is de meerjarenbegroting van de EU. Het MFK legt de financiële kaders vast van alle Europese programma’s in de MFK-verordening. Zo is duidelijk hoeveel budget deze programma’s gedurende meerdere jaren tot hun beschikking hebben. De verordening heeft ten doel:
- de goedkeuring van de jaarlijkse EU-begroting te vergemakkelijken;
- de politieke prioriteiten in cijfers te vertalen voor een begrotingscyclus van ten minste 5 jaar;
- voor begrotingsdiscipline te zorgen in de EU;
- de EU-financiën beter voorspelbaar te maken.
De huidige MFK-periode duurt zeven jaar en loopt van 2021 tot en met 2027. De meeste Europese programma’s hanteren dezelfde duur, waaronder Erasmus+ en Horizon Europe.
Besluitvorming meerjarenbegroting MFK
De Commissie doet een voorstel voor de MFK-verordening. Na onderhandelingen neemt de Raad de verordening aan met unanimiteit van stemmen. Het Parlement moet het MFK goedkeuren, naar kan het niet wijzigen: de volksvertegenwoordigers zijn het eens met de lidstaten, of niet. In de praktijk houdt de Raad tot op zekere hoogte rekening met de wensen van het Parlement, zodat het Parlement de begroting niet afkeurt.
Van meer jaren naar één jaar
Als het MFK is vastgesteld, kan de Commissie aan de slag met haar jaarlijkse begroting. Die legt vast hoeveel de EU in een jaar mag uitgeven. Als alle jaarbegrotingen zijn opgeteld, mag het totaalbedrag de plafonds in het MFK niet overschrijden. Voor de jaarlijkse begroting geldt ook dat de Commissie een voorstel doet. Het Parlement heeft echter een grotere rol dan bij het MFK: Raad en Parlement hebben namelijk evenveel beslissingsbevoegdheid en moeten het eens worden over de begroting. Als dat niet lukt, moet de Commissie met een nieuw voorstel komen, maar dat komt in de praktijk zelden voor.
Thematische pijlers
Binnen het MFK is de begroting niet alleen opgedeeld in jaren maar ook in zogeheten pijlers. Een pijler omvat de begroting voor een bepaald type uitgave. Programma’s als Horizon Europe en Erasmus+ vallen onder zo’n pijler:
- Interne markt, innovatie en digitalisering, met onder meer Horizon Europe en Digital Europe
- Cohesie, veerkracht en waardes, met onder meer Erasmus+ en de regionale en structuurfondsen
- natuurlijke hulpbronnen en milieu
- migratie en grensbeheer
- veiligheid en defensie
- nabuurschap en internationaal beleid
- Europees openbaar bestuur
Verplichtingen en betalingen
Er zijn afspraken gemaakt over twee typen uitgaven, namelijk verplichtingen die aan mogen worden gegaan en daadwerkelijke betalingen. Voor beide zijn plafonds afgesproken in het MFK. Er bestaat in het Europese budgettaire systeem geen direct verband tussen de begroting voor de verplichtingen die worden aangegaan en de begroting voor de betalingen die worden gedaan. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat veel programma’s over meerdere jaren lopen en er dus veel tijd kan zitten tussen het aangaan van de verplichtingen en het daadwerkelijke betalen ervan.
