Mondiaal leiderschap
Een verbeterde toegang tot financiering voor deep tech start-ups en scale-ups, beter passende randvoorwaarden rondom testfaciliteiten, het oprichten van innovatienetwerken in heel Europa, het beter aantrekken en behouden van talent, en (lokaal) beleid beter laten aansluiten bij innovatie. Dit zijn de vijf pijlers binnen de nieuwe Europese Innovatieagenda die de Commissie presenteert. De Innovatieagenda is bedoeld om Europa een leidende rol te laten spelen op het innovatiewereldtoneel door de richting voor de komende jaren uit te stippelen.
1. Toegang financiering deep tech start-ups en scale-ups
Om deep tech start-ups en scale-ups te ondersteunen wil de Commissie tussen de 30 miljard en 50 miljard euro mobiliseren uit privaat kapitaal. Een van de voorgestelde maatregelen om dit te bereiken is een vermindering van het eigen vermogen in de vennootschapsbelasting (DEBRA), die het voor ondernemingen aantrekkelijker maakt te investeren. Verder wil de Commissie de opschalingskloof van start-ups naar scale-ups verder dichten. De Commissie zal binnen het InvestEU-programma het ESCALAR-mechanisme (European Scale-Up Action for Risk Capital) van het Europees investeringsfonds uitbreiden. De Commissie hoopt met deze uitbreiding meer private fondsen en beleggers aan te trekken.
2. Experiment- en testfaciliteiten
De Commissie wil daarnaast de randvoorwaarden rondom testfaciliteiten verbeteren. Om innovatie te stimuleren, zal begin 2023 een document met richtlijnen en informatie rondom bijvoorbeeld regulatory sandboxes en living labs verschijnen. Verder noemt de Commissie een aantal sectorspecifieke initiatieven, zoals een nieuw innovatietestbed voor hernieuwbare waterstof onder Horizon Europe en experimentatiefaciliteiten voor innovatie in kunstmatige intelligentie. Ook wil de Commissie starten met een adviesgroep gericht op innovatievriendelijke regelgeving. De groep zal zich onder andere bezighouden met beleidsadvies over nieuwe technologieën in relatie tot regelgeving en bedrijfsmodellen en met advies aan overheden over het gebruik van technologieën in publieke diensten. Een GovTech Incubator zal samenwerking tussen overheden op dit gebied bevorderen.
3. Innovatie in de regio via innovatie-ecosystemen
De Commissie wil in 2023 100 regionale deep-tech innovation valleys identificeren, ondersteunen en onderling verbinden. Deze regio’s zullen ieder drie tot vier interregionale innovatieprojecten gaan uitvoeren die verband houden met belangrijke EU-prioriteiten. Het initiatief bouwt voort op de slimme specialisatiestrategieën en de onlangs geselecteerde partnerschappen voor regionale innovatie. Horizon Europe zal 100 miljoen euro vrijmaken, naast 70 miljoen euro uit het Interregional Innovation Investments (I3)-instrument. Regio’s die succesvol zijn in deze calls mogen zich regional innovation valley noemen. Het Tsjechisch voorzitterschap zal blij zijn met de ambitie van de Commissie om richtlijnen voor synergieën tussen Horizon Europe en het cohesiebeleid te publiceren. Verder benoemt de Commissie een aantal initiatieven die al eerder bekend waren, zoals het verhogen van het aantal hydrogen valleys in de EU met een top-up van 200 miljoen euro uit Horizon Europe en investeringen in onderzoek naar chips onder de EU Chips Act. Tenslotte benoemt zij de Scale up 100 die de European Innovation Council (EIC) onlangs lanceerde. Dit initiatief identificeert 100 deep tech start-ups met het grootste potentieel om op te schalen tot wereldleiders.
4. Aantrekken en behouden van talent
Als vierde pijler heeft de Commissie gekozen voor het beter aantrekken en behouden van talent, waarin de focus wordt gelegd op technisch talent. Om dit te bereiken zal het European Institute of Innovation and Technology (EIT) een initiatief lanceren om gedurende drie jaar in alle EU-lidstaten één miljoen deep tech-talenten aan te trekken. Daarnaast zullen de EIC en het EIT in het derde kwartaal van 2023 een regeling opstarten die het voor studenten en afgestudeerden mogelijk maakt om ervaring op te doen in bedrijven. Verder wil de Commissie zoals aangekondigd een EU-talentenpool opzetten, die is bedoeld om de mobiliteit van opgeleide personen naar en binnen Europa te vergroten door middel van internationale werving. Verder zullen vanaf 2023 de Erasmus+-allianties voor innovatie de ontwikkeling van ondernemersvaardigheden ondersteunen, met bijzondere nadruk op deep tech vaardigheden. De Commissie erkent daarnaast het belang van training en onderzoek in het beroepsonderwijs via Centres of Vocational Excellence (CoVE) binnen de EU en regio’s.
5. Stroomlijnen van regelgeving en beleid
De Commissie wil in 2023 een rapport uitbrengen met duidelijke definities van start-ups, scale-ups en deep tech-innovatie. Een te ontwikkelen set indicatoren kan vervolgens helpen bij het analyseren en modelleren van het beleid rondom innovatie-ecosystemen op regionaal, nationaal en Europees niveau. Daarnaast wil de Commissie de lidstaten en regio’s ondersteunen bij het ontwerpen en uitvoeren van beter innovatiebeleid door middel van het instrument voor technische ondersteuning (TSI). Tenslotte zal de Commissie de rol van het EIC Forum versterken om de uitwisseling van best practices en de coördinatie van nationale beleidsinitiatieven op het gebied van innovatie te verbeteren.
Diversiteit
Een overstijgende prioriteit binnen de Innovatieagenda is het promoten van diversiteit en gendergelijkheid. De Commissie plant begin 2023 een pilot voor een innovation gender and diversity index. De achterliggende gedachte is dat betere informatie zal leiden tot beter beleid op het gebied van diversiteit. In lijn hiermee zal in het tweede kwartaal van 2023 de EIC-regeling voor vrouwelijk ondernemerschap en leiderschap worden opengezet voor het EIT en het Women Tech EU-programma. De Commissie zal ook jonge ondernemers blijven steunen via het EIT-project girls go circular. Dit project zal worden uitgebreid met deelnemers uit alle lidstaten, waardoor meer dan 40.000 vrouwelijke scholieren digitale en ondernemersvaardigheden worden onderwezen.
Context
Het is niet de eerste keer dat de EU het innovatiebeleid wil verbeteren. Zo werd in 2010 de zogenaamde Innovatie Unie als een van de zeven vlaggenschipinitiatieven in de Europa 2020-strategie opgenomen, met als doel de voorwaarden en de toegang tot financiering voor onderzoek en innovatie in de EU te verbeteren. Hoewel er vooruitgang werd geboekt, was progressie tussen lidstaten ongelijk. Na een evaluatie in 2015 verdween de Innovatie Unie geleidelijk. Inmiddels staat innovatiebeleid weer hoog op de agenda. Horizon 2020 bevatte een European Innovation Council pilot, die inmiddels volledig is uitgerold onder Horizon Europe. In 2020 begon Mariya Gabriel, Commissaris voor onder andere onderzoek & innovatie, te hinten op een European Innovation Area, wat uiteindelijk de Innovatieagenda is geworden. Eerder dit jaar kon input worden gegeven op de nieuwe Europese Innovatieagenda. In aanloop naar de nieuwe Europese Innovatieagenda hebben meerdere organisaties aanbevelingen gedaan, zoals LERU, EARTO en CASEAR. Tegelijk met de Innovatieagenda presenteerde de Commissie ook het jaarlijkse Science, Research and Innovation Performance (SRIP)-rapport, dat aantoont dat de agenda geen minuut te laat komt.
