Bescherming van mensrechten, democratie en rechtsstaat
De Europese Commissie ondertekende namens de EU het Kaderverdrag inzake kunstmatige intelligentie (AI) en mensenrechten, democratie en de rechtsstaat, opgesteld door de Raad van Europa. De Commissie kondigde dit aan in een persbericht. Dit verdrag is de eerste juridisch bindende internationale overeenkomst over AI, en is volledig verenigbaar met de Europese AI Act. Het verdrag is niet alleen ondertekend door Europese landen. Belangrijke partners de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben ook hun handtekeningen gezet.
‘Uitzonderingen’ voor onderzoek en ontwikkeling
Het verdrag heeft als doel om op internationaal niveau een functioneel kader te bieden om de risico’s van AI voor mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat aan te pakken. Dit dient te gebeuren door middel van onder andere documentatieverplichtingen en risicoanalyses. Hierin is het verdrag vergelijkbaar met de EU AI Act, met als verschil dat bij de AI Act (strikte) richtlijnen worden gegeven voor de bepaling van risiconiveaus van de technologie. Het verdrag richt zich op gebruik van AI-systemen door overheidsinstanties of private partijen die namens hen opereren. De particuliere sector heeft meer vrijheid in hoe zij de verplichtingen vanuit het verdrag toepassen. Onderzoek naar en ontwikkeling van AI-systemen die nog niet beschikbaar zijn voor gebruik zijn vrijgesteld van deze verplichtingen. Ook roept het verdrag op tot het oprichten van gecontroleerde omgevingen voor het ontwikkelen en onderzoeken van AI-systemen onder toezicht van bevoegde autoriteiten, om zo innovatie te bevorderen en mensenrechten, democratie en de rechtsstaat te waarborgen. Verder stelt het verdrag dat landen hierover informatie moeten uitwisselen.
Context
Met het ondertekenen van het internationale verdrag, drukt de EU de intentie uit om zich te binden aan het verdrag. Voor officiële sluiting van het verdrag moeten de Raad en het Europees Parlement toestemming geven. De Europese AI Act is de eerste alomvattende AI-verordening wereldwijd. Het tracht de groei en het gebruik van AI in goede banen te leiden, zodat de technologie betrouwbaar blijft. De Raad van Europa is geen orgaan van de EU, maar een zelfstandige internationale organisatie die zich inzet voor de bescherming van mensenrechten, democratie en de rechtsstaat in Europa. Op deze gebieden werkt de EU wel samen met de Raad van Europa. Onderhandelingen voor dit verdrag begonnen in 2022, en het is ook ondertekend door Andorra, Georgië, IJsland, Noorwegen, Moldavië, San Marino en Israël.
Mede geschreven door Joris van der Elsen.
