Dossier: Green Deal
De Green Deal is het plan van de Europese Commissie om van Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te maken. Deze ambitie moet hand in hand gaan met de groei van een eerlijke, welvarende samenleving en een concurrerende economie. De Green Deal is zodoende een groeistrategie. In december 2019 is de Green Deal door de Commissie gepresenteerd. De ambities van de Green Deal zijn vastgelegd in de Europese klimaatwet, wat ervoor moet zorgen dat dat de Green Deal ambities worden ondersteund met accurate wetgeving. De klimaatwet bevat ook de tussentijdse doelstelling om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990, het zogenoemde fit for 55-pakket. De Green Deal valt onder de verantwoordelijkheid van Eurocommissaris Wopke Hoekstra.
Laatste ontwikkelingen
Uit een analyse van de European Parliamentary Research Service (EPRS) over de nationale plannen voor de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF), blijkt dat het Nederlandse herstelplan zeer groen is. 55% van de 5,4 miljard euro wijdt Nederland toe aan vergroening, ver boven het vereiste 37%. Echter zijn deze investeringen en hun impact relatief klein. De uitgaven staan gelijk aan nog geen 0,7% uit van het Nederlandse bbp.
In juli opende de Commissie een consultatie voor de New European Bauhaus (NEB) Facility voor 2025-2027. Met de input wil de Commissie het implementatieplan en de prioriteiten van de NEB facility vormgeven. Zij stelt jaarlijks 120 miljoen euro beschikbaar aan innovatie en onderzoek binnen de facility.
Uit een studie van het Europese Parlement's Panel for the Future of Science and Technology (STOA) naar de ondersteuning van Horizon Europe op de Green Deal, blijkt dat Horizon Europe veel groene kennis oplevert. Echter wordt deze kennis nog niet genoeg toegepast. De studie doet aanbevelingen om groene kennis beter toe te passen. Het STOA panel voorziet een grotere rol voor NCP’s, een online marktplaats voor groene resultaten, en strategische keuzes voor groene technologie.
Laatste update: 11 oktober 2024
Belang voor het kennisveld
Binnen de Green Deal zijn onderwijs, onderzoek en innovatie essentiële elementen om de klimaatdoelen te bereiken. In haar impact assessment over het behalen van de doelen in 2050 stelt de Commissie dat Europa meer moet investeren in onderzoek en innovatie als motor voor net-zero technologieën. Bovendien moet er meer aandacht komen voor het naar de markt brengen van innovaties en opschalen van die technologieën.
De Commissie is aan de slag met het New European Bauhaus (NEB) als onderdeel van de Europese strategie omtrent renovatie in de Green Deal. Het was zelfs Von der Leyens bedoeling om NEB als Missie in Horizon Europe te krijgen. Dit lukte de voorzitter niet, waardoor de NEB Facility werd voorgesteld in het tweede strategisch plan van Horizon Europe. Zij staat nu open voor input voor het creëren van een routekaart voor het vaststellen van de prioriteiten voor de New European Bauhaus (NEB) Facility voor de periode 2025-2027.
Het onderwijsveld in Europa is goed op weg naar het implementeren van duurzaamheid in het primair en voortgezet onderwijs (PO/VO). Dit blijkt uit een evaluatierapport van Eurydice over de Raadsaanbeveling ‘leren voor ecologische duurzaamheid’. Ook publiceerde het Futures4europe platform een policy brief waarin staat dat het MBO en non-EU samenwerking in onderwijs onmisbaar is voor de groene transitie. Sinds 2022 bestaat GreenComp, een Europees competentieraamwerk voor de ontwikkeling van kennis en vaardigheden met betrekking tot klimaatverandering. Daarnaast wordt in toenemende mate gesproken over de mogelijkheden van duurzame mobiliteit binnen de onderzoeks- en onderwijsprogramma’s, zoals het vergroenen van Eramus+ met goedkopere treintickets.
Voor de hernieuwbare energiesector bestaat het Pact for Skills. Binnen dit domein wil de Commissie er voor zorgen dat carrièrepaden verbeteren en aantrekkelijker worden, om voldoende arbeidskrachten te genereren. Het Pact richt zich op het verbeteren van technische vaardigheden, die vereist zijn voor een succesvolle energietransitie. Ook dient dit Pact de onderlinge uitwisseling van kennis en ervaringen tussen betrokken nationale autoriteiten, onderwijsinstellingen (met name het mbo) en de sector te vergemakkelijken.
Bekostiging van de Green Deal: Het Green Deal Investeringsplan
Het Green Deal Investeringsplan (EGDIP) is het investeringsplan voor de Green Deal. Via het EGDIP wil de Commissie één biljoen euro aan duurzame investeringen mobiliseren om de ambitieuze doelen te voltooien. Het EGDIP wordt grotendeels gefinancierd uit de EU begroting. De financiële middelen van de Commissie worden uit het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2014-2020 en het MFK 2021-2027 gehaald. Het overige deel van het bedrag dient te komen vanuit publieke en private investeringen. De Commissie ontwikkelt prikkels die deze investeringen aantrekkelijker maken. Het Green Deal investeringsplan - om de ambities financieel mogelijk te maken- valt onder de verantwoordelijkheid van Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor mensen.
Just Transition Mechanisme en Just Transition Fonds
Om te voorkomen dat sommige regio’s en sectoren hard worden geraakt door de transitie naar een groene economie, is het Just Transition Mechanisme (JTM) in het leven geroepen. Via dit mechanisme worden regio’s en sectoren die het meest worden geraakt door de transitie naar een groene economie financieel met ten minste €100 miljard euro gesteund. Het Just Transition Fonds (JTF) maakt onderdeel uit van het JTM. Investeringen uit het JTF worden ingezet op het gebied van onderzoek & innovatie; technologie & infrastructuur voor betaalbare schone energie; en omscholing en bijscholing van werknemers. Op die manier draagt het JTF bij aan het doel van het JTM om steun te bieden aan regio’s die economisch meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en bij de ontwikkeling van vaardigheden die aansluiten op de arbeidsmarkt. Nederland heeft recht op 623 miljoen euro vanuit het JTF. Als het aan de Commissie ligt ontvangt de provincie Groningen het grootste gedeelte van deze investeringen.
Laatste update: 13-08-2024
Laatste ontwikkelingen
Uit een analyse van de European Parliamentary Research Service (EPRS) over de nationale plannen voor de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF), blijkt dat het Nederlandse herstelplan zeer groen is. 55% van de 5,4 miljard euro wijdt Nederland toe aan vergroening, ver boven het vereiste 37%. Echter zijn deze investeringen en hun impact relatief klein. De uitgaven staan gelijk aan nog geen 0,7% uit van het Nederlandse bbp.
In juli opende de Commissie een consultatie voor de New European Bauhaus (NEB) Facility voor 2025-2027. Met de input wil de Commissie het implementatieplan en de prioriteiten van de NEB facility vormgeven. Zij stelt jaarlijks 120 miljoen euro beschikbaar aan innovatie en onderzoek binnen de facility.
Uit een studie van het Europese Parlement's Panel for the Future of Science and Technology (STOA) naar de ondersteuning van Horizon Europe op de Green Deal, blijkt dat Horizon Europe veel groene kennis oplevert. Echter wordt deze kennis nog niet genoeg toegepast. De studie doet aanbevelingen om groene kennis beter toe te passen. Het STOA panel voorziet een grotere rol voor NCP’s, een online marktplaats voor groene resultaten, en strategische keuzes voor groene technologie.
Laatste update: 11 oktober 2024
Belang voor het kennisveld
Binnen de Green Deal zijn onderwijs, onderzoek en innovatie essentiële elementen om de klimaatdoelen te bereiken. In haar impact assessment over het behalen van de doelen in 2050 stelt de Commissie dat Europa meer moet investeren in onderzoek en innovatie als motor voor net-zero technologieën. Bovendien moet er meer aandacht komen voor het naar de markt brengen van innovaties en opschalen van die technologieën.
De Commissie is aan de slag met het New European Bauhaus (NEB) als onderdeel van de Europese strategie omtrent renovatie in de Green Deal. Het was zelfs Von der Leyens bedoeling om NEB als Missie in Horizon Europe te krijgen. Dit lukte de voorzitter niet, waardoor de NEB Facility werd voorgesteld in het tweede strategisch plan van Horizon Europe. Zij staat nu open voor input voor het creëren van een routekaart voor het vaststellen van de prioriteiten voor de New European Bauhaus (NEB) Facility voor de periode 2025-2027.
Het onderwijsveld in Europa is goed op weg naar het implementeren van duurzaamheid in het primair en voortgezet onderwijs (PO/VO). Dit blijkt uit een evaluatierapport van Eurydice over de Raadsaanbeveling ‘leren voor ecologische duurzaamheid’. Ook publiceerde het Futures4europe platform een policy brief waarin staat dat het MBO en non-EU samenwerking in onderwijs onmisbaar is voor de groene transitie. Sinds 2022 bestaat GreenComp, een Europees competentieraamwerk voor de ontwikkeling van kennis en vaardigheden met betrekking tot klimaatverandering. Daarnaast wordt in toenemende mate gesproken over de mogelijkheden van duurzame mobiliteit binnen de onderzoeks- en onderwijsprogramma’s, zoals het vergroenen van Eramus+ met goedkopere treintickets.
Voor de hernieuwbare energiesector bestaat het Pact for Skills. Binnen dit domein wil de Commissie er voor zorgen dat carrièrepaden verbeteren en aantrekkelijker worden, om voldoende arbeidskrachten te genereren. Het Pact richt zich op het verbeteren van technische vaardigheden, die vereist zijn voor een succesvolle energietransitie. Ook dient dit Pact de onderlinge uitwisseling van kennis en ervaringen tussen betrokken nationale autoriteiten, onderwijsinstellingen (met name het mbo) en de sector te vergemakkelijken.
Bekostiging van de Green Deal: Het Green Deal Investeringsplan
Het Green Deal Investeringsplan (EGDIP) is het investeringsplan voor de Green Deal. Via het EGDIP wil de Commissie één biljoen euro aan duurzame investeringen mobiliseren om de ambitieuze doelen te voltooien. Het EGDIP wordt grotendeels gefinancierd uit de EU begroting. De financiële middelen van de Commissie worden uit het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2014-2020 en het MFK 2021-2027 gehaald. Het overige deel van het bedrag dient te komen vanuit publieke en private investeringen. De Commissie ontwikkelt prikkels die deze investeringen aantrekkelijker maken. Het Green Deal investeringsplan - om de ambities financieel mogelijk te maken- valt onder de verantwoordelijkheid van Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor mensen.
Just Transition Mechanisme en Just Transition Fonds
Om te voorkomen dat sommige regio’s en sectoren hard worden geraakt door de transitie naar een groene economie, is het Just Transition Mechanisme (JTM) in het leven geroepen. Via dit mechanisme worden regio’s en sectoren die het meest worden geraakt door de transitie naar een groene economie financieel met ten minste €100 miljard euro gesteund. Het Just Transition Fonds (JTF) maakt onderdeel uit van het JTM. Investeringen uit het JTF worden ingezet op het gebied van onderzoek & innovatie; technologie & infrastructuur voor betaalbare schone energie; en omscholing en bijscholing van werknemers. Op die manier draagt het JTF bij aan het doel van het JTM om steun te bieden aan regio’s die economisch meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en bij de ontwikkeling van vaardigheden die aansluiten op de arbeidsmarkt. Nederland heeft recht op 623 miljoen euro vanuit het JTF. Als het aan de Commissie ligt ontvangt de provincie Groningen het grootste gedeelte van deze investeringen.
Laatste update: 13-08-2024
