Tijd voor implementatie
Portugal heeft op 1 januari 2021 het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie overgenomen van haar voorganger Duitsland. Waar Duitsland na moeizame onderhandelingen de weg vrijmaakte voor het aannemen van het meerjarig financieel kader (MFK) en herstelfonds NextGenerationEU, kan het Portugees voorzitterschap zich gaan toeleggen op de implementatie ervan. Onder het motto ‘Time to deliver: a fair, green and digital recovery’ benoemt zij een groen en digitaal herstel uit de crisis, het versterken van de Europese autonomie en de implementatie van de Pijler voor Sociale Rechten als andere belangrijke prioriteiten. Voor die laatste organiseert het Portugees voorzitterschap in mei een grote top om een nieuwe politieke impuls te geven aan de sociale dimensie van de EU.
Toekomst van het Europese onderwijs
Onderwijs als belangrijke pijler van het Europese sociale model krijgt veel aandacht van het Portugees voorzitterschap. Zij benoemt drie hoofdprioriteiten op het gebied van onderwijs. Het Portugees voorzitterschap zal de onderhandelingen leiden voor het nieuwe strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs (ET post-2020). Deze onderhandelingen werden uitgesteld onder het Duits voorzitterschap. Ook zal zij zich bezighouden het versterken van hoger onderwijsnetwerken door zich te focussen op het opstellen van een Transformatieagenda voor het Hoger Onderwijs en de verdere uitrol van het Europese Universiteiten-initiatief (EUI). Op 14 april organiseren de Portugezen een conferentie over de EUI-netwerken.
Inclusie centraal
Een derde hoofprioriteit is een sterke inzet voor inclusieve toegang tot onderwijs en opleiding en het creëren van gelijke mogelijkheden voor iedereen, al is het nog onduidelijk hoe het Portugees voorzitterschap daar precies invulling aan wil geven. Andere zaken waar het voorzitterschap zich dit half jaar op toe gaat leggen zijn het hernieuwen van de European Agenda for Adult Learning, digitaal onderwijs, investeringen in onderwijs (wellicht een vervolg van de eerste top van Europese ministers van onderwijs en financiën?) en de implementatie van het nieuwe Erasmus+ programma.
Belangrijke data voor onderwijs
|
Datum
|
Evenement
|
|
19 februari
|
Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport Raad (OJCS-Raad)
|
|
april
|
Seminar “Challenges for a new school and new teachers in the Digital Era”
|
|
14 april
|
Conference on Networks of European Universities
|
|
mei
|
High Level Conference on Digital Education
|
|
17 mei
|
OJCS-Raad
|
|
18 juni
|
European Launch of the next Erasmus+
|
Lanceren van Horizon Europe
Op het gebied van onderzoek zal het Portugees voorzitterschap dit half jaar druk bezig zijn met de lancering van Horizon Europe. Op 2 februari wil zij het programma officieel lanceren. Daarvoor moeten nog een aantal hordes worden bedwongen. Ook zal het voorzitterschap het werk voor het hernieuwen van de Europese Onderzoeksruimte (ERA) gestaag voortzetten. In het najaar van 2020 presenteerde de Commissie een Mededeling en nam de Raad conclusies aan over de toekomst van de ERA. Portugal plant vanwege de 20e verjaardag van de ERA een debat over de toekomst. De Portugezen willen zich hard gaan maken voor extra commitment voor de EU-doelstelling om in 2030 3% van het bruto binnenlandse product in onderzoek en innovatie te investeren.
Een boost voor onderzoekscarrières
Het Portugees voorzitterschap wil een boost geven aan de carrières van onderzoekers in de EU. Zij wil dat ook onderzoekerscarrières worden opgenomen in het Europees referentiekader voor kwaliteitsborging (EQAVET). Daarnaast willen de Portugezen dat complexe wervingsprocedures voor grensoverschrijdende gezamenlijke academische posten worden versimpeld en meer mogelijkheden faciliteren voor mobiliteit tussen de academische en bedrijfswereld. Voor een informele Raad nodigt het voorzitterschap alvast CEO’s uit van innovatieve bedrijven om te spreken over arbeidsvoorwaarden van onderzoekers bij bedrijven. In mei wil het voorzitterschap in de Raad een gezamenlijke positie vormen over dit onderwerp. Tenslotte wil het Portugees voorzitterschap net als de Kroaten vorig jaar een meer gebalanceerde circulatie van talent in de ERA door verbeterde arbeidsvoorwaarden en salarissen voor onderzoekers.
Belangrijke data voor onderzoek
|
Datum
|
Evenement
|
|
2 februari
|
Lancering Horizon Europe
|
|
25 februari
|
Raad Concurrentievermogen
|
|
27 mei
|
Raad Concurrentievermogen
|
|
Mei
|
European Cancer Research Summit
|
|
n.t.b.
|
Debat ter ere van de 20e verjaardag van de ERA
|
Focus op de grote EU-prioriteiten
Ook het verder implementeren van de groene en digitale agenda van de EU staan hoog op het lijstje. Portugal zal werken aan de verdere implementatie van de Green Deal en zich richten op de Europese strategie voor klimaatadaptatie, de initiatieven die voortvloeien uit het Actieplan voor de Circulaire Economie, de chemicaliënstrategie en de bosstrategie en verdere initiatieven die de Commissie voor het eerste half jaar van 2021 gepland heeft. Ook de onderhandelingen over de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid worden voortgezet. Op het gebied van digitalisering zal het voorzitterschap de Digital Services Act prioriteren en wil zij zich inzetten voor significante investeringen in het verder digitaliseren van de publieke sector en digitaal onderwijs en vaardigheden.
Een uitweg uit de crisis?
Na Duitsland en Kroatië is Portugal het derde land waarvan het voorzitterschap in het teken staat van het bestrijden en een weg vinden uit de coronacrisis. Nu de eerste prikken in de meeste lidstaten zijn gezet, zal Portugal zich inzetten voor een snel én gelijktijdig vaccinatieproces in alle EU-landen. Het Portugees voorzitterschap stelt in haar programma de oprichting van een Europese Gezondheidsunie te ondersteunen om in de toekomst beter te kunnen reageren op gezondheidscrises. Daartoe wilt hij onderhandelen over voorstellen voor nauwere samenwerking, het mandaat van EU-agentschappen versterken en de implementatie van het EU4Health programma prioriteren. Ten slotte zal ook de ziekte kanker extra aandacht krijgen met de implementatie van het Europe’s Beating Cancer Plan en een grote top over kankeronderzoek in mei.
Een nieuwe relatie met het VK en VS op andere EU-prioriteiten
Portugal begon haar voorzitterschap op dezelfde dag als het definitieve vertrek van het VK uit de EU. Met een provisionele handels- en samenwerkingsovereenkomst op zak zal het voorzitterschap toewerken naar een definitief akkoord en de implementatie van de deal, zodat de EU een sterk partnerschap met het VK kan consolideren. Ook de nieuwe trans-Atlantische relaties met de VS vormen een speerpunt vanwege het inkomende presidentschap van Joe Biden. De EU ziet onder de nieuwe administratie kansen voor nauwere samenwerking op het gebied van defensie, klimaat, handel én onderzoek. Tenslotte krijgen ook de relaties van de EU met Afrika, Latijns-Amerika en de nabuurlanden extra aandacht dit half jaar.
Context
De start van het Portugees voorzitterschap valt samen met het nieuwe MFK 2021-2027 en dus een nieuwe EU-cyclus. Waar het Duitse voorzitterschap een aantal lastige dossiers, zoals het MFK, de klimaatwet en de Brexit op het nippertje wist af te ronden, zal Portugal moeten zorgen voor een soepele start van de nieuwe programmaperiode. Een hele soepele start zal er helaas niet inzitten, want gezien het akkoord op het MFK historisch laat kwam, zal de implementatie van bijvoorbeeld Horizon Europe en Erasmus+ enige vertraging oplopen. Portugal is de tweede in het rijtje van drie aansluitende voorzitterschappen. Slovenië zal het stokje op 1 juli overnemen.
